|
| 4. Sınıf SPK Ders Notları {AÖF} | |
| | Yazar | Mesaj |
---|
Su-Perisi Özel Üye
Mesaj Sayısı : 1200 Başarı Puanı : 3436 Rep Puanı : 1 Kayıt tarihi : 19/05/09 Nerden : Dünya İş/Hobiler : Öğrençi
| Konu: 4. Sınıf SPK Ders Notları {AÖF} Ptsi Ekim 18, 2010 11:24 am | |
| SERMAYE PİYASASI VE FİNANSAL KURUMLAR
ÜNİTE 1
Finansal Piyasa :Birikim açığı olan ekonomik birimlerle birikim fazlalığı olan ekonomik birimlerin karşılaştığı ve finansal varlıkların alınıp satıldığı piyasalardır.Üç bileşeni vardır. 1 )Alıcı (Talep yönü) 2 )Satıcı ( Arz yönü) 3 )Alıma satıma konu olan her şey İkiye ayrılır. a )Reel Piyasalar :Mal ve hizmet piyasaları ile faktör piyasalarının karşılaştığı piyasalardır. b )Mali (Finansal) Piyasalar :Fon arz ve talebinin karşılaştığı piyasalardır. Finansal Sistem :Fon arz ve talep edenler, aracı kurumlar ve yasal düzenlemelerin oluşturduğu yapıdır.1 )Fon arz edenler 2 )Fon talep edenler 3 )Yatırım ve finansman araçları 4 )Yardımcı kuruluşlar 5 ) Hukuki ve idari düzen Finansal piyasa türleri : 1 )Fonların arz ve talep süresine göre : a )Para piyasaları :Kısa vadeli fon arz ve talebini karşılar.Hammadde, yardımcı madde, malzeme, işçilik gibi kısa süreli finansman ihtiyacında kullanılır. b )Sermaye piyasaları :Orta ve uzun vadeli fon arz ve talebini karşılar. 2 )Piyasanın örgütlenme biçimine göre: a )Örgütlenmiş piyasalar :İşlemlerin kapalı bir mekanda yapıldığı ve düzenli piyasalardır.(Ticari bankalar ) b )Örgütlenmemiş piyasalar :İşlemlerin yapıldığı mekanın bulunmadığı piyasalardır.Tezgah üstü, serbest piyasalar Sermaye piyasası türleri : Orta ve uzun vadeli fonlardan oluşur.Menkul kıymetleryoluyla el değiştirir.Kaynakları bankalardaki tasarruflardır. Temel finansal varlığı hisse senetleridir. 1 )Piyasada işlem gören finansal varlığın işlem durumuna göre : a )Birincil piyasalar :Fin. varlıkların ilk defa ihraç edilerek işlem gördüğüpiyasalardır.İşletmelerin asıl fon kaynağıdır. b )İkincil piyasalar: İşlem görmüş fin. varlıkların tekrar işlem gördüğü piyasalardır.İşletmelere fon girişi olmaz. c )Üçünçül piyasalar :Borsaya kote men.kıymetlerin borsa dışında alınıp satıldığı piyasalardır. d )Dördüncül piyasalar :Menkul kıymetlerin aracısız alınıp satıldığı piyasalardır.Blok alımlar vardır. 2 )Piyasanın örgütlenme biçimine göre : a )Organize sermaye piyasaları :Alım-satımın belli bir mekanda yapıldığı ve belli kuralların olduğu piyasalardır. b )Organize olmamış sermaye piyasaları :Belli bir mekan, kural ve düzenlemesinin olmadığı piyasalardır. 3 )Piyasanın yöresel olup olmamasına göre : a )Ulusal piyasalar :Tüm ülkeyi kapsamasıdurumunda oluşan piyasalardır. b )Yöresel piyasalar :Belli bir yöreye aitmen. kıymetlerin alınıp satıldığı piyasalardır. c )Uluslararası piyasalar :Başka ülkelerinde çıkarttığı menkul kıymetlerin alınıp satıldığı piyasalardır. 4 )Piyasada işlem gören finansal varlıkların türüne göre : a )Hisse senedi piyasaları b )Devlet tahvilleri piyasaları c )Özel sektör tahvilleri piyasaları d )Türev fin. varlık piyasaları Sermaye piyasalarının gelişimini etkileyen faktörler : a )Tasarruf düzeyinin yüksek olması b )Men.kıymet yatırımına uygun ortam olması c )Halka açık şirketin çok olması d )Aracı kurumların gelişmiş olması e )Analiz edecek kişi ve kurumların olması f )Uzun süreli fonlara ihtiyaç olması g )Yasal düzenlemelerin olması Sermaye piyasalarının etkinliğini artıran koşullar : a )Men. kıymetin riski yüksekse getirisi de yüksek , riski düşükse getirisi de düşüktür. b )Bilgi akışı hızlı ve düşük maliyetli olmalıdır. c )İşlem maliyeti düşük olmalıdır. d )Yatırımcılar rasyonel olmalıdır.Tam rekabet ortamı olmalıdır. Finansal varlıklar : Finansal varlıkları çıkaran firmaların reel varlıkları ile bu varlıkların yaratacakları nakit üzerindeki hakları gösteren belgelerdir. Fon sunan kuruluşların sundukları belgelere finansal varlık veya menkul kıymet denir. Bina , arazi gibi varlıkların değerleri gelecekte beklenen nakit akışlarına göre değerlendirilmelidir. Finansal varlıkların özellikleri : 1 )Paraya çevrilebilirlik 2 )Bölünebilirlik 3 )Geri dönülebilirlik 4 )Getiri :Tahvilin getirisi faiz , hisse senedinin getirisi kâr payı veya temettüdür. 5 )Vade 6 )Likidite :Düşük maliyetle paraya dönüştürüle bilmesidir. 7 )Riskin tahmin edilebilirliği :Hazine bonosu ve devlet tahvinin riski sıfırdır. Para piyasalarının finansal varlıkları :Bir yıldan az süreli hazine ve finansman bonosu ,VDMK,mevduat sertifikaları Sermaye piyasası finansal varlıkları :Bir yıldan uzun süreli hisse senetleri,tahviller,gelir ortaklığı ve kar zarar ortaklığı senetleri Finansal kurumlar :Ticaret bankaları, Merkez bankaları, Sigorta şirketleri, Emeklilik ve Yardımlaşma Sandıkları Kalkınma bankaları, Yatırım şirketleri Faiz oranları :Faiz sermayenin üretimden aldığı paydır.Sermayenin fiyatıdır. Faizin görevleri : 1 )Sermayenin bedelidir. 2 )Makro dengeleri sağlar.Reel piyasa ile para piyasası arasındaki dengeyi sağlar. 3 )Faiz para talebini ve likiditeyi etkiler. 4 )Faiz bir maliyet unsurudur. Nominal faiz oranlarını belirleyen faktörler : 1 )Reel faiz oranları :Enflasyon ve risk dışındaki faiz oranıdır. 2 )Enflasyon primi :Devlet tahvilinin nominal faizi reel faiz ve enflasyon primi ilave edilerek bulunur.Ödenmeme riski sıfırdır. 3 )Ödenmeme riski :Ana para ve faizin ödenmeme riskidir.Nominal faizi yükseltir. 4 )Likidite primi :Likiditesi düşük finansal varlıkların getisi yüksektir. 5 )Vade risk primi :Vade uzadıkça ödenmeme riski artar. Bunlardan başka faiz oranlarını mali politikalar, vergi politikaları ve konjonktür etkiler. Nom.Faiz = Reel F.+ Enf.P. + Öden.R. + Lik.P. + Vade R. Para arzı yüksekse F.O düşüktür. Vergi yükü yüksekse F:O yüksektir. Canlanma F.O yüksektir. Daralma F.O düşüktür.
Ü N İ T E 2
Para piyasası fonksiyonları ve riski : Özellikleri :Kısa vadeli fon talep edenler başvurur.Büyük tutarda para bir yıldan kısa süreli ödünç alınır ve verilir.İşletmelerin günlük nakit gereksinimleri karşılanır.Fon transferi yaparak ekonomiye katkı sağlar.Para ve sermaye piyasaları dinamik ve karmaşıktır.Rekabet yoğundur.Ticaret bankalarının faaliyetleri yasalarla belirlenir ve kontrol edilir. Kurumları :Ticaret bankaları ,Finansal kiralama şirketleri , Factoring şirketleri ve Sigorta şirketleridir. Bankaların ekonomideki rolü ve önemi : Tasarruflarına devlet güvencesi verilir.Sigorta edilir.Mevduatlara karşılık ayrılır.Gerektiğinde nakit ihtiyacı merkez bankasınca karşılanır. Marjin (spread , risk primi ) :Bankaların kredi faizi ile fon elde ederken ödedikleri faiz arasındaki farktır. Yasal risk :Yasaların değişmesinin gelirde oluşturduğu farktır. Kredi riski :Verilen kredilerin ödenmeme riskidir. Faiz oranı riski :Bankaların tasarruflara ödediği faiz oranı ile uzun vadeli kredilerden elde ettikleri faiz geliri arasındaki farktır.Faiz oranı riskinden korunmak için değişken oranlı tahviller, değişken oranlı ipotekli krediler, faiz oranı swapı gibi finansal araçlar kullanılır. Likidite riski :Fon ihtiyacını kısa vadede karşılanabilmesine ilişkin risktir. Likidite riskini gidermede kullanılan yöntemler : a)Yeni tasarrufları çekmek b)Kısa vadeli fon sağlamak c )Özsermayeyi artırmak d )Sahip olduğu menkul varlıkları satmak e )Merkez veya Yatırım Bankasından borçlanmaktır. Tticari bankacılık hizmetleri : 1 )Bireysel bankacılık :Tüketici kredisi, broker hizmetleri, borç verme ve yatırım hizmetleri 2 )Kurumsal bankacılık :Leasing ,forfaiting ,factoring kuruluşları yer alır. 3 )Global bankacılık :İşletme finansmanı, sermaye piyasası, yabancı para araç ve hizmetlerinde komisyon alır. Ticari bankaların verdiği hizmetler : Çek,Havale,Tasarruf toplamak ,Senet iskontosu ve tahsili, Kredi vermek, Akreditif açmak, Özel çekler çıkarmak, Maaş ödemesi, Döviz alım- satımı, Emekli aylıkları, Kiralık kasa. Bankalar arası fon kaynakları : Mevduatlar, Mevduat dışı borçlanma, Dağıtılmayan kârlar ve ihraç edilen hisse senetleri
Organize olmamış para piyasalarının özellikleri : Tanımlanması zordur.Poliçe, bono ve çek burada da kullanılır.Belirlenmiş kuralları yoktur.Fon maliyeti pahalıdır.Koşullar taraflarca belirlenir.Çok fazla belge bilgi talep edilmez.Fon sağlayamayan küçük ve orta ölçekli işletmeler fon talep eder.
Para piyasası araçları : 1 )Ticari kredi (Satıcı kredileri ) :İşletmelerin mal ve hizmet alımında peşin ödeme yapmak yerine vadeli alış yapmaları nedeni ile satıcılar tarafından sağlanan kredilerdir.Açık hesap veya borç senedi türündedir. Açık hesap :Resmi bir anlaşma olmaksızın satış yapılması ile oluşur.Alacak satıcının defterine kaydedilir. Borç senetleri :Satılan malın karşılığında satıcı senet veya çek isteyebilir.Bunlar bankaya iskonto ettirilebilir.Ciro edilebilir. Ticari krediler hazır fon kaynağı olup işletmenin varlıklarını ipotek ettirmesi gerekmez.Vade farkı maliyeti yükseltebilir. 2 )Ticari banka kredileri :Gelişmiş ülkelerde bankalar teminatsız kredi kullandırırlar.Bunların teminatı yapılabilirlik (fizibilite )raporudur. Yapılabilirlik raporu :Bir yatırım projesinin ekonomik , teknik ve mali açıdan uygunluğunu ortaya koyan rapordur. a )Avans kredisi ( Spot ) :Mal karşılığıkullandırılan bir defada verilen ve geri ödemesinin bir defada yapılması gereken kredidir. b )Cari hesap kredisi ( Rotatif ) :Bankanın belli bir limite kadar açtığı müşterinin de ihtiyacı oranında kullandığı kredidir. c )Alacak senetleri iskontosu :Alacak senetlerinin net bugünkü değerinden, bankanın faiz, komisyon ve ayrıca bir marjı düştükten sonra nakit ödeme yapmasıdır.İskontolu senet borçlunun ödememesi durumunda işletmeden tahsil edilir.Kolay avantajlı fakat maliyeti yüksektir.Üstünlüğü esnektir. d )Açık kredi : Bankaların kişilerin saygınlıklarına dayanarak açtıkları kredilerdir.Maddi güvence yoktur.İmza karşığı açılan kredidir. e )Kefalet karşılığı kredi :Küçük işletmelerin Halk ve Ziraat Bankasından kullandığı kredilerdir. f )Akreditif kredisi :Bankaların ithalatçı müşterilerine sağladıkları kısa vadeli kredilerdir.Akreditif ithalatçı ile ihracatçı arasında satış sözleşmesi ile başlar.Menkul ve gayrimenkul teminatı alınır. g )Teminat ve kefalet mektupları :Bankaların müşterilerin yükümlülüklerini veya borçlarını zamanında ödeyeceklerine ilişkin üçüncü şahıslara taahütte bulunmasıdır.Nakit çıkışı gerektirmez. 3 )Finansman bonoları :İşletmelerin kısa vadeli fon ihtiyacı için genellikle büyük şirketler tarafından ihraç edilen kısa vadeli ve teminatsız borç senetleridir.İskonto edilerek satılır.A.Şirketler, Kitler ,Mahalli idareler ve bunlara bağlı işletmeler çıkarabilir. İhraç için SPK dan izin , son 3 yılın kârla kapatılması , ana sözleşmede hüküm bulunması ya da genel kurul kararı gerekir.Küpürü 5 YTL dir. Güvencelerine göre :A tipi garanti kaydı taşımaz.F tipi ise müşterek borçlu ve müteselsil kefillerin olduğu finansman bonosudur. 4 )Factoring :Kısa vadeli satışlarından doğan alacak haklarının factore satılması ile sağlanan bir finansman yöntemidir. Factoringin yaptığı hizmetler :Muhasebe fonksiyonunu , tahsilatı ,tahsil edilmeme riskini üstlenmesi Factoring Türleri : a )Full servis rucü edilemez factoring :Sürekli bir anlaşmadır.Alacakların tüm haklarının devridir.Ödeme vadeli yapılır. b )Full servis rucü edilebilir factoring :Alacaklar 90 gün içinde ödenmez ise alacağın tahsili için işletmeden refactoring ücreti ile talep edilir.Ödeme tahsilat yapıldıkça yapılır. c )Açıklanmamış factoring :Tahsilat kurulan pazarlama şirketi üzerinden yapılır.Maliyetlidir.Büyük firmalarda görülür. d )İhracat factoring :Yurt dışı alacakların devridir.Factor % 70-80 nine kadarını finanse eder. 5 )Repo :Menkul kıymetlerin alma taahhüdüyle satılmasıdır. Ters Repo :Menkul kıymetlerin satma taahhüdüyle satılmasıdır. Repo menkul kıymete dayandığı için mevduat kabul edilmez, sigorta kapsamına girmez. Repo ve ters repoya konu olabilecek menkul kıymetler :Devlet tahvili, Hazine bonosu, banka bonosu, Banka garantili bonolar, TOKİ nin borçlanma senetleri, Yerel yönetimlerin borçlanma senetleri 6 )Menkulleştirme :Bu yolla oluşturulan borçlanma araçlarına varlığa dayalı menkul kıymet denir.( VDMK ) 7 )Hazine bonosu :Devletin her yıl bütçe kanunlarına dayanarak nakit açığını finanse etmek amacıyla ihraç ettiği kısa vadeli finansman araçlarıdır.İskonto edilerek satılır.Ödenmeme ve likidite riski sıfırdır.Nominal değeri 10 Ykrş tur. | |
| | | Su-Perisi Özel Üye
Mesaj Sayısı : 1200 Başarı Puanı : 3436 Rep Puanı : 1 Kayıt tarihi : 19/05/09 Nerden : Dünya İş/Hobiler : Öğrençi
| Konu: Geri: 4. Sınıf SPK Ders Notları {AÖF} Ptsi Ekim 18, 2010 11:24 am | |
| Ü N İ T E 3
Tahvil :A.Ş ve İktisadi Kamu Kuruluşlarının çıkardığı uzun vadeli borç senetleridir.Faizi vergi matrahından düşülebilir.Enflasyon döneminde tercih edilir.Tasfiye halinde ödemede öncelik hakkı vardır.Geri ödeme süresi 1yıl uzundur.Halka açık ve özel ihraç biçiminde satışa sunulur.Halka açıkların geri ödemesinde " itfa fonu " kullanılır ve ihraçtan sonra menkul kıymet piyasasında alınıp satılırlar.Özel ihraçlar doğrudan bankaya veya yatırım kurumuna satılır. TTK' ya göre Tahvilin şekil şartları : Şirketle ilgili bilgiler yazılır ticaret mahkemesine tasdik ettirilir. TTK ' ya göre ihraç sınırı =Ödenmiş sermaye +yeniden değerleme fonu - ( zarar ) Tahvil türleri : 1 )Güvenceli tahviller :Ana para ve faiz ödemeleri için bazı varlıkların karşılık olarak bulundurulmasısöz konusu olan tahvillerdir. 2 )Güvencesiz tahviller :Tahvil sahiplerinin hakları işletmenin tüm varlığı ile korunmuştur.Rehinli ve ipotekli tahviller ödendikten sonra kalan tutar güvencesiz tahvil sahiplerineödenir. 3 )Kâra iştirakli tahviller :İşletmeler yeniden organizasyona gittiklerinde çıkarırlar.Hem faiz alma hem de kârdan pay alma hakkı veren tahvildir.Hisse senedine çevrilebilir.Oy hakkı yoktur. 4 )Ödenim fonlu tahviller :Ödenim fonu anapara taksitlerinin geri ödenmesi için oluşturulan fondur.Özel bir güvence içerdikleri için daha yüksek fiyatla satılırlar. 5 )Primli tahviller : a )İhraç primi :Tahvilin üzerinde yazılı nominal değerinden daha düşük bir değerle satılmasıdır. b )İtfa primli :Ödeme anında tahvil sahibine tahvilin nominal değerinden daha yüksek bir değer ödenmesidir. 6 )İkramiyeli tahviller :Faizin yanı sıra kura ile ikramiye verilmesidir.Ülkemizde yasaktır. 7 )Endeksli tahviller :Faiz ödemeleri bir fiyat endeksine bağlanmış olan tahvillerdir. 8 )Faizi tahvil olarak ödenebilen tahviller :Faizinin işletmenin likidite durumuna göre nakit veya tahvil olarak ödenmesidir. 9 )Riskli tahviller:Yüksek faiz oranıyla ihraç edilir.İhraç eden işletmeler genelde; borçlanarak bir işletmeyi satın almak için kullanır. 10 )Sıfır kuponlu tahviller :Vade boyunca ödeme yapılmayan sadece vade sonunda tahvilin nominal değerininödendiği tahvillerdir. 11 )Hisse senedine çevrilebilir menkul kıymetler :İşletmenin önceden saptadığı fiyattan ve belirli sayıda hisse senedialma hakkı verir. Hisse senedine çevrilince eski haline dönemezler.Fiyatları yüksektir. Çevirim fiyatı :Değiştirme durumunda hisse senetlerine uygulanacak fiyattır. Çevirim oranı :Tahvil karşılığında verilecek hisse senedi sayısıdır. Ülkemizde SPK, halka açık A.Ş.' lere bu olanağı sağlamıştır. Mevzuata göre;Genel kurul veya yönetim kurulu bu tür menkul kıymet sahiplerinin haklarını kullanmalarına engel olacak karar alamaz.Vadesi 2 yıldan az 7 yıldan fazla olamaz.Bu hakkı kullanmadan bir ay önce şirkete haber verilmelidir. 12 )Varant :Tahvileyatırım yapan kişilere faiz geliri elde etmenin yanında, seçimde bulunarak belirli fiyattan, belirli bir sayıda hisse senedi satın alma hakkı veren tahvillere varant denir. Tahvilin üstünlükleri : 1 )Maliyeti belli ve sınırlıdır. 2 )Hisse senedine göre getirisi düşüktür. 3 )İşletme sahipleri yönetimi ve denetimi tahvil sahipleri ile paylaşamazlar. 4 )Faiz ödemeleri vergi matrahından düşülmektedir. 5 )Yatırımcı açısından riski azdır. Tahvilin sınırlıkları : 1 )İşletmenin geliri düzenli değilse faiz ödemeleri yapılamaz. 2 )Aşırı borçlanma durumunda hisse senetlerinin fiyatları düşebilir. 3 )Uzun dönemli olduklarında plan ve beklentiler değişebileceğinden vade riski doğar. 4 )Uzun vadeli olduğundan kısa vadeli borçlara göre daha ağır hükümler doğar. Tahvillerin derecelendirilmesi :Tahvillerin kalitesinin tespit edilip, küpür ve anapara ödemelerinin zamanında karşılanma olasılığının tespit edilmesidir.En çok itibar edilen kuruluşlar Moody's, Standart and Poors Corporatıon, Fıtch Investors Service' dir. Tahvillerin derecelendirmesinde kullanılan ölçütler : Rasyolar, Öncelikler, Garanti, Karşılıklar, Vade, İstikrar, Yasalar, Anti-Tröst, Uluslararası pazarlardaki faaliyetler, Ürün güvenliği, Sigorta yükümlülüğü, İşgücü yükümlülüğü, Muhasebe politikaları tahvilin derecesini olumlu yönde etkiler. Tahvilin derecelendirilmesinin önemi : Derecesi geri ödeyememe riskini ölçer. Derecesi tahvilin faiz oranını ve işletmenin borçlanma maliyetini belirler. Tahvile yatırım yapan kurumlar belli bir dereceye sahip tahvillere yatırım yapmak zorundadır. Yatırım kurumları ve sigorta şirketleri çok riskli işletmelerin tahvillerine yatırım yapamazlar. Tahvili BBB’ den düşük bir dereceye sahip olan işletmelerin yeni tahvil satma şansı yoktur. Düşük dereceye sahip tahvillerden yüksek faiz getirisi beklenir. Tahvillerin değerlenmesi : Tahvilin değeri :Gelecekte elde edeceği nakit akımlarının belli bir iskonto oranından bugüne indirgenmiş değerlerinin toplamıdır. Tahvilin fiyatı (değeri):Gelecekteki faiz tutarı ve vade sonundaki nominal değerinin bugünkü değerlerinin toplamıdır. Tahvilin değerini , iskonto oranın yanında vadesi de belirler. Vade uzadıkça tahvilin getirisi de artar.( nominal faizi ) Uzun vadeli tahvilin fiyatı daha fazla dalgalanır. Faiz oranı, iskonto oranı, enflasyon oranı yükseldikçe tahvil fiyatları düşer. Tahvilin net ( reel ) değeri :Nominal faiz oranının enflasyon oranından arındırılması ile bulunan reel faiz oranına göre oluşan değeridir. Vadeye kadar getiri :Tahvilin piyasa değerini vadeye kadar elde edecek nakit akışlarına (faiz ve anapara) eşitleyen orandır. Macaulay ortalama vadesi :Değişik özelliklere sahip tahviller, faiz oranlarındaki dalgalanmalardan değişik biçimde etkilenir. Ortalama vade (Duratıon) :Bir tahvilin fiyatındaki değişmeleri, diğer bir tahvilin fiyatındaki değişmeyle karşılaştırmaya çalışan kavramdır. 1938 yılında F.Macaulay tarafından öne sürülmüştür. Düzeltilmiş vade:Faiz oranlarındaki değişmelerin tahvilin değerinde yüzde kaçlık değişme yaratacağını gösterir. Tahvil piyasalarının işleyişi : Kesin alım pazarı :Aynı gün veya ileri valörlü olarak doğrudan alım ve satımın yapıldığı pazardır. Sabit getirili menkul kıymetlerin şeffaf ve rekabete açık bir ortamda işlem görmelerini sağlayarak likiditelerini artırmak , bilgi akışını hızlandırmak amacıyla kurulan pazardır. Pazarda işlem gören kıymetler :TL veya döviz ödemeli DİBS, Gelir ortaklığı senetleri ( GOS ), Gayrimenkul sertifikaları ,borsaya kote özel kesim tahvilleri İşlem saatleri :İşlemler her gün 9.30 - 17.00 arası Valör :Kredi ya da mevduat için bankaca faizin işletilmeye başlandığı tarihtir. Emir tipleri : Limitli emir :Fiyat ve nominal tutarı belirterek, minimum emir büyüklüğünün katları şeklinde verilen emirdir.( k. pasif) Piyasa emri :Fiyatın belirtilmediği, minimum emir büyüklüğünün katları şeklinde verilen emirdir.( k. iptal) Kalanı iptal et emri :Emrin girildiği anda bekleyen karşıt emirlerle eşleştiği, gerçekleşmeyen kısmın otomatik olarak iptal edildiği aktif emir tipidir. Gerçekleşmezse iptal et emri :Emrin girildiğinde tamamının satış koşulu sağlanmadığı taktirde iptal edilen aktif emirlerdir. Valör :Kabul edilebilir en az ve en fazla ileri valör tarihi menkul kıymet türü bazında Borsa Yönetim Kurulu tarafından belirlenir.Devlet tahvili ve hazine bonosunda en çok 90 gün diğerlerinde en çok 7 gündür. Emirlerin geçerliliği :Aynı gün valörlü emirler 14.00 kadar, ileri valörlü işlemler 17.00 ye kadar geçerlidir. Emir eşleme kuralı :Emirler sürekli müzayede yöntemiyle eşleşmektedir.Alımda en yüksek fiyatlı, satımda en düşük fiyatlı emirlerin önceliği vardır.Aynı fiyatlı emirlerde zaman önceliği kuralı uygulanır.Karşılanmamış emirler otomatik olarak iptal edilir.
Ü N İ T E 4
Hisse senedi :Sermayesi paylara bölünmüş kıymetli evrak niteliğinde pay senedi çıkarabilen A.Ş veya Ser.paylara böl. Komandit şirketlerin yasal şekillere uygun olarak düzenledikleri ,sermayenin belli bir oranını temsil eden ve sahiplerine o oranda ortaklık hakkı veren senetlerdir. Kasa hisse senedi : Halka sunulmayan şirketin elinde bulunan hisse senetleridir. Kayıtlı sermaye : A.Ş ' lerin sermaye artırımında TTK hükümlerine tabi olmadan çıkarabilecekleri azami sermaye miktarıdır.Buna sermaye tavanı denir.Yönetim kurulu kararı ile belirlenir.Halka açık A.Ş.'ler de SPK' dan izin alarak kayıtlı sermaye sistemine geçilebilir.Tavanın artırılması SPK' nın iznine bağlıdır.Tavan yeniden değerleme değer artış fonu ve maliyet artış fonunun sermayeye eklenmesi ile aşılabilir. Hisse senedinin sahibine sağladığı haklar : Oy kullanma hakkı, yönetime katılma hakkı, kârdan pay alma hakkı tasfiyeden pay alma hakkı, faaliyetler hakkında bilgi alma hakkı, rüçhan hakkı(öncelikli satın alma hakkı) Hisse senedi türleri : 1 )Tedavül bakımından : a )Nama yazılı hisse senetleri :Şirket defterinde yazılı kimseler adına düzenlenen hisse senetlerdir. b )Hamiline yazılı hisse senetleri :Devrinin satın alana teslimiyle gerçekleştiği hisse senetleridir. 2 )Bedellerinin tamamen ödenmiş olup olmamasına göre : a )Bedelinin tamamen ödenmiş hisse senetleri :Bedelinin tümü ödenmiş olmalıdır. b )Bedeli tamamen ödenmemiş hisse senetleri :En az 1/4 ' ünün ödenmesi gerekir. 3 )Sermaye artışlarına göre : a )Bedelli hisse senetleri :Kuruluşta veya sermaye artırımında eski ortakların rüçhan haklarını kullanmaları ile veya halka arz yoluyla üçüncü kişilerce satın alınan ve para girişi sağlayan senetlerdir. b )Bedelsiz hisse senetleri :Fon girişi sağlamayan, mevcut ortaklara ücretsiz olarak payları oranında dağıtılan hisse senetleridir. 4 )Sahiplerine sağladığı çıkarlara göre : a )Adi hisse senetleri :Sahiplerine bütün hakları eşit olarak sağlayan hisse senetleridir. b )İmtiyazlı hisse senetleri :Ana sözleşme ile öncelik ,imtiyaz ve getirisi olan hisse senetleridir.Tahville hisse senetleri arasındadır.Sabit getirili olması ve tasfiyede önceliğinin olmasından tahvile benzerler. Hisse senedi türevleri : 1 )Katılma intifa senetleri ( KİS ) :Nakit karşılığı olarak satılmak üzere kârdan pay alma, tasfiye bakiyesinden yararlanma , yeni pay alma gibi haklara sahip olan ancak ortaklık hakkı sağlamayan hisse senetleridir.(SPK düzenler ,nama yazılı ,primli olabilir,Ödenmiş sermaye ve yedek akçenin toplamından fazla, 1 / 6’ sın dan az olamaz.) 2 )Kâr zarar ortaklığı belgeleri ( KOB ) :Anonim şirketlerin kâr ve zarar karşılığı ihraç ettikleri menkul değerlerdir.(Kar ve zarara katılırlar,oy hakkı yoktur,yurt içi veya dışında satılır, menkul kıymet alıp satanlar çıkaramaz, 3 ay ile 7 yıl vadelidir, işletme kar payını gider yazabilir, 1 YTL ve katlarıdır, nama veya hamiline çıkarılır.) 3 )Oydan yoksun hisse senetleri ( OYHS ) :Sahibine oy hakkı hariç diğer ortaklık haklarını sağlayan hisse senetleridir.(Nama yazılıdır.) Hisse senetlerinin halka arzı : Halka Açık Anonim Şirket :Hisse senetlerini halka arz eden ya da ortak sayısı 250' yi aşan ve yazılı ya da sözlü olarak halkı ortaklığa çağıran şirketlerdir. Halka açılma biçimleri :Kuruluşta halka arz veya halka açık kuruluş, Mevcut hissenin bir kısmını halka arz, Sermaye artırımı ile Halka açılmada kullanılan yöntemler : a )Talep toplama yöntemi b )Sabit fiyatla talep toplama yöntemi c )Fiyat teklifi alma yoluyla talep toplama yöntemi d )Talep olmaksızın satış yöntemi e )Borsada satış yöntemi Hisse senedinin ihracı : Doğrudan çıkarım :Hisse senetlerinin halka arzında aracı kurumların kullanılmamasıdır.Özel ihraç yapılır. Dolaylı çıkarım:Hisse senetlerinin halka arzında aracı kurumların hizmetlerinden yararlanılmasıdır.Aracı kurum taahüt altına girmeden belirlenen sürede satış çabasına en iyi pazarlama çabası ( Best efforts ) denir.Danışmanlık hizmeti dışında satma garantisi vermesine ( underwriting ) denir. İ.M.K.B. Hisse senedi piyasası : Tek fiyat yöntemi :Toplam arz ve talebin karşılanarak belirlenen fiyattan işlem yapılmasıdır.İlk hisse senedi işlemleri 3 Ocak 1986 tarihinde başlanmıştır. Pano sistemi :Kasım 1994'de terk edilip bilgisayar ortamına geçilmiştir. Çok fiyat-müzayede sistemi :Bütün alış veriş emirlerinin bilgisayar sistemine girilmesi ve eşleştirmenin fiyat ve zaman önceliği esaslarına göre otomatik olarak yapılmasıdır. Kurtaj :Aracı kurumların yaptıkları işlem için müşterilerden aldıkları komisyondur. Fiyat önceliği kuralı :Satışta düşük ,alışta yüksek fiyatlı emirlere öncelik tanınmasıdır. Zaman önceliği kuralı :Fiyat eşitliği varsa önce verilen emir gerçekleştilir. Fiyat aralıkları :Hisse senedinin bir seans içinde artabileceği ve düşebileceği üst ve alt sınırlardır.Hesaplamada kullanılan fiyata baz fiyat denir. Fiyat adımı :Her hisse senedi fiyatı için bir defada gerçekleştirilebilecek en küçük fiyat değişimidir. İ.M.K.B. de piyasa işlemleri : Birincil piyasa işlemleri :Hisse senedini halka arz eden şirketler ile alıcıların doğrudan doğruya karşılaştığı piyasadır.Blok satış ile 11.00 -12.00 arasında işlem yapılır. İkincil piyasa işlemleri :Birincil piyasada alınan hisse senetlerinin paraya çevrilmesini sağlar.Şirketlere nakit girişisağlamaz. Hisse senetleri piyasasındaki pazarlar : 1 )Ulusal pazar ( Kot içi ):Borsaya kote olan asgari tedavül şartlarına sahip hisse senetlerinin işlem gördüğü pazardır. 2 )İkinci ulusal pazar ( Kot dışı pazar ) :Borsaya kote koşullarını taşımayan veya kaybeden hisse senetlerinin işlem gördüğü pazardır. 3 )Yeni ekonomi pazarı :Yeni kurulmuş şirketlere fon sağlamak amacıyla oluşturulan pazardır. 4 )Göz altı pazarı :Borsaya kote olupta yükümlülüklerini yerine getirmeyen ve incelemeye alınan şirketlerin işlem gördüğü pazardır. 5 )Toptan satışlar pazarı :Alıcıları belli olan ya da olmayan belli miktarın üzerindeki hisse senedi işlemlerinin gerçekleştiği pazardır. Borsa emirleri : Lot :1000 adet hisse senedinden oluşan standart işlem birimidir. a )Normal emir :Bir lot ve katlarından oluşan emirlerdir. b )Özel emir :Yönetim kurulu tarafından menkul kıymet bazında belirlenen hisse sayısını aşan, eksper onayıyla gerçekleşen, bölünmez bir bütün olarak işlem görenemirlerdir. c )Küsurat emirler :Bir lottan daha az miktarlar için verilen emirlerdir. Kredili menkul kıymet işlemleri :Aracı kuruluş nezdinde müşteri adına kredi hesabı açılması koşulu ile müşteriyle aracı kuruluş arasında yapılan sözleşme hükümlerine göre menkul kıymet alımıdır.(Kredi oranı % 50 dir.) Açığa satış :Sahip olunmayan menkul kıymetin ödünç alınarak satılmasıdır.(Hesabın iki katını geçemez.) Menkul kıymetlerin ödünç işlemi :Sözleşmede belirlenen esaslar dahilinde menkul kıymetin ödünç alma veya verme işlemidir. Hisse senetlerinin fiyat ve değer tanımları : Nominal değer :Hisse senedinin üzerinde yazılı olan değerdir.TTK' ya göre en az 50 Ykr. olabilir. Defter değeri :Özsermaye toplamının hisse senedi sayısına bölünmesiyle bulunmasıyla bulunan değerdir. Tasfiye ( Likiditasyon )değeri :Şirketin tüm varlıklarının zorunlu olarak satılıp, borçların çıkarılmasıyla bulunan değerin hisse senedi sayısına bölünmesiyle bulunan değerdir.Piyasa değeri tasfiye değerinin altında olmamalıdır. İşleyen teşebbüs değeri :İşletmenin gelecekte sağlayacağı faiz ve vergi önceki gelirlerinin bugünkü değerinden borçlarının düşülmesiyle bulunan değerin hisse senedi sayısına bölünmesi ile bulunan değerdir. Piyasa (pazar) değeri :Hisse senedinin piyasadaki arz ve talebe göre oluşan değeridir.Borsada işlem görüyorsa borsa fiyatı piyasa piyasa fiyatına eşittir. Gerçek değer :İşletmenin gelecekteki kazançları veya kâr paylarının belli bir iskonto oranı ile indirgenerek hesaplanan bugünkü değerlerinin toplamıdır. Etkin piyasalar : Menkul kıymet fiyatlarının, menkul kıymet değeriyle ilgili tüm bilgileri yansıttığı piyasadır. Zayıf tipte etkinlik :piyasa fiyatlarının geçmiş fiyatların tarihçesinde yer alan tüm bilgileri hızla yansıttığı durumdur. Yarı güçlü tipte etkinlik :Piyasa fiyatlarının halka açıklanmış tüm bilgileri yansıttığı durumdur. Güçlü tipte etkinlik :Fiyatların gerçek değerleri belirlemede kullanılacak tüm bilgileri yansıttığı durumdur. Hisse senetlerinin değerlenmesi : 1 )Global şartların analizi 2 )Ekonomik ,sosyal ve politik şartların analizi 3 )Sektördeki karşılaştırmaların yapılması 4 )Toplam menkul kıymet içindeki oranına karar verilir. Temel analiz : Menkul kıymetlere ilişkin genel ve özel bilgilere dayalı olarak sistematik biçimde değerlendirilmesi , bu doğrultuda tahminler yapılmasıdır. Ekonomi analizi :GSMH ,bütçe açığı, enflasyon oranı ,dış ticaret dengesi gibi makro ekonomik analiz yapılır. Endüstri analizi :Sektöre özgü satışlar ,kârlar, talep ,rekabet koşulları ,işgücüne ilişkin veriler incelenir. İşletme analizi :İşletmenin geçmiş performansı ,ürettiği mal ve hizmetleri, şirket yöneticilerinin bilgi ve deneyimleri incelenir. Teknik analiz : Geçmiş fiyat hareketlerinden yararlanarak hisse senedinin gelecekteki fiyatlarının gelecekteki düzeyinin tahmin edilmesidir. Dow Teorisi :Piyasa analizlerinde amacın piyasada fiyatların gidiş yönünü belirlemek olduğu görüşüne dayanır.Üç trendi vardır. 1 )Birinci Trend :Hareketli fiyat değişmeleridir. Boğa piyasası:Trend yukarı yükselişte, Ayı piyasası :Trend aşağı 2 )İkinci Trend :İki haftadan dokuz aya kadar süren bir dönemdir.Genel ortalamadan sapmaları düzeltir. 3 )Üçüncü Trend :Günlük fiyat dalgalanmaları olup; önemsizdir. | |
| | | Su-Perisi Özel Üye
Mesaj Sayısı : 1200 Başarı Puanı : 3436 Rep Puanı : 1 Kayıt tarihi : 19/05/09 Nerden : Dünya İş/Hobiler : Öğrençi
| Konu: Geri: 4. Sınıf SPK Ders Notları {AÖF} Ptsi Ekim 18, 2010 11:25 am | |
| Ü N İ T E 5
Türev piyasalar : Türev ürün piyasaları :Uluslararası piyasalardaki faiz, fiyat ve kur risklerini ortadan kaldırmak veya azaltmak amacıyla gelişen piyasalardır. Türev piyasalar :Fiyatları bir başka ürün fiyatına bağlı olarak belirlenen ürünlerdir.İşlem gördüğü piyasalara türev piyasalar denir. Türev ürünlerin kullanım amaçları : 1 )Riskten korunma (Hedging) :Yatırımcının türev piyasalarda, spot piyasada bulunduğu pozisyona karşıt bir pozisyon alarak spot piyasalardaki risklerden korunmak amacıyla tapılan işlemlerdir.Yapan kişi veya kuruma hedger denir. 2 )Spekülatör :Gelecekteki fiyat artışlarından kâr elde etmek amacıyla alım satım yapılmasıdır.Bu işlemi yapana spekülatör denir. 3 )Arbitraj :Farklı piyasalardaki, farklı fiyatlardan faydalanmak üzere aynı ve eşit miktardaki bir malın eş zamanlı olarak bir piyasadan alınıp diğer bir piyasada satılarak fiyat farklılıklarından faydalanma işlemidir.Yapana arbitrajcı denir.
Vadeli işlem piyasaları ( Forward ) : Vadeli forward işlemler :Vadesi miktarı ve fiyatı bugünden belirlenmiş, ileri bir tarihte teslimini öngören sözleşmelerdir.Bu piyasalara vadeli işlem piyasaları denir. Özellikleri : a )Merkezi bir pazar yeri yoktur. b )Tüm iletişim araçları ile sözleşme yapılabilir. c )Sözleşmeler esnek olup güven esasına dayanır. d )İkincil piyasası olmadığından üçüncü kişilere devredilemez. e )Aracı olmadığından komisyon yoktur. f )Sözleşme gerçekleşmeden ödeme yapılmaz. g )Fiyatlar pazarlıkla belirlenir. 1 )Vadeli döviz sözleşmeleri :Belirli tutarda bir dövizin bugünden belirlenen bir kurdan ileriki tarihte alımını veya satışını içeren sözleşmedir.İthalatçı ve ihracatçıları kur riskinden korur.Vade 1 , 3 , 6 , 9 , 12 ay olabilir. Forward kur primi :Vadeli kurun cari kurdan büyük olması durumunda arasındaki farktır. Forward kur iskontosu :Vadeli kurun cari kurdan düşük olması durumundaki aradaki farktır. 2 )Vadeli faiz oranı sözleşmeleri :İlerideki bir tarihte belli bir süre için uygulanacak faiz oranının belirlenmesine yönelik vadeli sözleşmelerdir.Amaç faiz oranı riskinden korunmaktır.Bu uygulanmasında anlaşılan orana Forward faiz oranı denir. Gelecek ( Futures ) piyasaları : Futures ( gelecek )sözleşmesi :Alım satımı yapılan belli miktardaki malın ya da finansal ürünün bugünden belirlenen bir fiyattan, gelecekteki bir tarihte teslim edilmesini ya da alınmasını hükme bağlayan sözleşmedir. Gelecek piyasaları :Gelecek sözleşmelerin işlem gördüğü organize piyasalar ve borsalardır.Standartlaştırmak için Şikago Ticaret Odası ( CBT ) kurulmuştur. Özellikleri : a )Organize borsalarda işlem görür. b )İkincil piyasası vardır. c )Standart sözleşmelerdir. d )Takas odası vardır. e )Takas odası sözleşme tutarının % 20'si civarında teminat ( marjin )alır. f )Günlük fiyat değişmelerinde max. ve min . aralıklar uygulanır.Minimum fiyat aralığına tik (tick) denir. g )Vadesinden önce ters işlemle kapatılabilir. h )Fiyatlar piyasadaki arz ve talebe göre oluşur. Gelecek sözleşmelerine konu olan kıymetler : Hazine bonosu, Tahvil, Hisse senedi, Hisse senedi fiyat endeksi, Faiz , Döviz, Fiziki mallar Gelecek sözleşme türleri : 1 )Döviz gelecek sözleşmesi :Belirli bir dövizin, belirlenmiş sabit bir tutarının başka bir döviz karşılığında ileri bir tarihte bugünden belirlenmiş bir kurdan teslim edilmesi veya alınmasını içeren sözleşmelerdir.Kur riskinden korur. 2 )Faiz gelecek sözleşmeleri :Mevduat hesabı veya faiz getirisi olan menkul kıymetlerin önceden belirlenmiş bir tarihte ve belirlenmiş faiz oranından alınıp satılmasıdır.Faiz riskinden korur. 3 )Mal gelecek sözleşmeleri :Mısır, soya fasulyesi, bakır, petrol, gümüş, kakao ve şeker gibi çeşitli mallar üzerinden gelecek sözleşmelerdir. 4 )Endeks gelecek sözleşmeleri :Belirli bir borsa fiatı ile değeri belirlenen hisse senedi portfoyünün ileri bir tarihte, fiyatı bugünden belirlenmek koşuluyla alınıp satılmasıdır. Gelecek piyasalarının işleyişi : Takas odası :Opsiyon ve gelecek borsalarında alıcı ve satıcıların yükümlülüklerini yerine getirmesini ve güven sağlayan kurumdur. Teminat ( marjin ) :Takas odasının üstlendiği riskler nedeniyle alıcı ve satıcının takas merkezine yatırmaları gereken tutardır. Başlanğıç teminatı :Borsada işlem yapabilmek için alıcı ve satıcının takas merkezine yatırmaları gereken tutardır. Tamamlama teminatı :Zarar nedeni ile ilgili tarafın teminatının olması gerekenden az olması halinde takas odasının müşteriden teminatı eski seviyesine çıkarması için talep ettiği ek fondur. Opsiyon piyasaları : Opsiyon :Seçenek veya seçim hakkı demektir. Opsiyon sözleşmesi :Sahibine belirli malı veya menkul kıymeti önceden belirlenen bir fiyattan, belirli bir tarihte alma veya satma hakkı sağlayan sözleşmedir.İşlem gördüğü piyasalara opsiyon piyasaları denir. Kullanım fiyatı :Opsiyonun kullanılması durumunda geçerli olacak, sözleşmenin başlangıcında belirlenmiş ve alıcının bir varlığı almak ya da satmak için ödeyeceği sabit fiyattır. Opsiyon fiyatı (primi) :Opsiyon alıcısının ,opsiyon satıcısına ,ödediği tutardır, sözleşme satın alırken peşin ödenir ve opsiyon kullanılmazsa da iade edilmez.Bu tutar piyasa değerinin % 5-30’u arasındadır.Organize borsa ve tezgah üstü piyasada işlem görür. Opsiyon türleri : 1 )Satın alma opsiyonu :Opsiyonu alan tarafa, opsiyona konu olan varlığı belli bir vade içinde veya sonunda belirlenen bir fiyattan satın alma hakkı veren sözleşmelerdir.Bu sözleşmeyi yapan kişiler fiyatın yükseleceği yönünde beklentisi olan kişilerdir. 2 )Satma opsiyonu :Opsiyonu alan tarafa belli bir kıymeti bu günden sabitlenen fiyat üzerinden belli bir vade içinde ya da sonunda satma hakkı veren sözleşmelerdir.Bu sözleşmeyi yapan kişiler fiyatların düşeceği yönünde beklentisi olan kişilerdir. Sözleşmeye konu olan varlıklara göre opsiyon türleri : Hisse senedi, Endeks, Döviz, Faiz oranı, Mal opsiyonları gelecek sözleşmeleri üzerine düzenlenen opsiyonlardır. Opsiyonu cazip hale getiren en önemli özelliği küçük sermaye ile yatırım yapıp büyük kar elde etme olasılığıdır. Swap ( Takas , Değiştirme ) Piyasları : Swap :İki taraf arasında yapılan, faiz veya anapara ödemelerinin koşulları önceden belirlenerek taraflar arasında değiş tokuş edilmesidir. Amacı ( yararları ) :Faiz oranları ve döviz kurlarındaki dalgalanmaların yarattığı riski minimize etmektir. Faiz swapı :Kredi değerliği farklı firmaların faiz koşulları değişik, aynı tutardaki borçlarının faizini belli bir süre değiştirmeleridir.Faiz değişimi belli bir anapara tutarı üzerinden yapılır.Vade 1-15 yıl arasındadır.Anaparalar değişmez sadece faiz ödemeleri değiştirilir. Libor :Londra bankalar arası faiz oranıdır. Prime rate :ABD' de krebilitesi yüksek işletmelere uygulanan faiz oranıdır. Swapın gereklilikleri : a )Tarafların kredibilitesi farklı olmalıdır. b )Kredibilitesi yüksek olan değişken faizi tercih etmelidir. c )Kredibilitesi düşük olanın sabit faizle borçlanma imkanının sınırlı olması gerekir. d )Tarafların amaçları ters yönde olmalıdır. e )Tarafların yüksek getiriden yararlanma isteği olmalıdır. Para swapı :İki tarafın ayrı para birimi üzerinden mevcut veya olacağı tahmin edilen borçlarını veya alacaklarını değiştirmeleridir. Amacı :İstenilen para cinsiyle fon sağlayabilmek ve daha düşük faizle fon sağlayarak maliyetleri düşürmektir.Vade 2-10 yıldır. minimum yükümlülük 3-50 milyon dolardır.
Ü N İ T E 6
SERMAYE PİYASASI KURULU
SPK' nun başta gelen amacı ,yatırımcıyı ve tüm sermaye piyasasını korumak ve piyasanın ülke yararına çalışmasını sağlamaktır.SPK 2499 sayılı sermaye piyasası kanununu uygulamak amacıyla 1982 yılında kurulmuştur. Kuruluş amacı : 1 )Sermaye piyasasının güvenlik, açıklık ve kârlılık içinde çalışmasını sağlamak 2 )Kamu kurumlarını sermaye piyasası hakkında aydınlatmak 3 )Tasarruf sahiplerinin haklarını korumak ( En önemlisi ) 4 )Tasarrufların menkul kıymetlere yatırılmasını özendirmek 5 )Sermaye piyasasının sağlıksız gelişmesini önlemek 6 )Menkul kıymet borsaları hakkında düzenleme, denetleme ve açıklamalar yapmak SPK kaydına alınması zorunlu işlemler : a )Hisse senetleri halka satılmak kaydı ile tedricen şirket kurulması b )H.açık A.Ş' lerin hisse ve borçlanma senedi ihracı c )H.açık olmayan A.Ş' lerin ihraç edecekleri hisse senetlerini halka arz etmeleri d )H.açık olmayanların ortak sayısının 250 yi aşması e )Özeleştirilecek A.Ş.' lerin hisse senetlerinin halka arzı f )H.açık A.Ş.' lerin bölünmesi sonucu yeni bir şirket kurulması g )H.açık A.Ş.' lerin birleşmesi ile oluşan yeni şirketin hisse senetlerinin ihracı ı )Gayrimenkul ,yatırım ortaklıklarının ve yatırım fonlarının menkul kıymet ihracı j )Pay senetlerine çağrıda bulunması veya vekaleten oy hakkının toplanması KURULUNUN YAPISI : Sermaye piyasası kanunun verdiği görevleri yerine getirmek üzere kurulmuş tüzel kişiliğe sahip bir yürütme ve denetleme organıdır. Kurul bir başkan , bir başkan vekili ve beş üyeden oluşur.Üyelik için aday gösteren kurumlar ; a )İlgili bakanlık b )Maliye Bakanlığı c )Sanayi ve Ticaret Bakanlığı d )BDDK e )TOBB f ) Aracı kurumlar birliği Üyelerin ikisi ilgili bakanlıktan , beş üye ise her birinden birer kişi olarak seçilerek bakanlar kurulunca atanır.Bakanlar kurulu başkan ve başkan vekilini de seçer.Görevleri 6 yıldır.Tekrar atabilirler. DAİRE BAŞKANLIKLARI : 1 )Denetleme 2 )Ortaklıklar finansmanı 3 )Aracılık faaliyetleri 4 )Kurumsal yatırımcılar 5 )Piyasa gözetim ve denetleme 6 )Araştırma 7 )Muhasebe standartları 8 )Bilgi işlem, istatistik ve enformasyon 9 )Hukuk işleri 10 )İdarive mali işler başkanlığı GENEL GÖREV VE YETKİ KADEMELERİ : Kurul başkanı ve yardımcıları, Daire başkanları ve yardımcıları, Grup başkanları, Müdürler ve yardımcıları, Şefler ve yardımcıları GÖREV VE YETKİLERİ : 1 )Sermaye piyasası araçlarının halka, arzı satışını düzenlemek ve denetlemek, kurul kaydına almak, geçici olarak satışı durdurmak 2 )Bağımsız denetleme kuruluşlarını ilan etmek 3 )Kamuyu yeterli ve doğru bilgilendirmek 4 )Piyasayı ilgilendiren yayın ve reklamları izlemek yanıltıcı bilgi verenleri yasaklamak 5 )Mali tablo,denetleme raporları incelemek 6 )H.A. A.Ş’ lerin genel kurullarında vekaleten oy kullanma esaslarını belirlemek 7 )Vadeli işlem sözleşmesi düzenlemek 8 )Geri alma ve satma taahhütlü sözleşmelerin esaslarını belirlemek 9 )Menkul kıymet ödünç alma ve verme işlemlerinin esaslarını belirlemek 10 )Yurt dışındaki yerleşik kişilerin sermaye piyasası araçlarının ihraç ve halka arzı konusunda gerekli düz. yapmak 11 )Sermaye piyasası araçlarının takası,saklanması ve derecelendirilmesini düzenlemek 12 )Sermaye piyasası kurumlarının kuruluş, tasfiye ve sona erme esaslarını belirlemek 13 )Bakanca istenen incelemeyi yapmak, rapor etmek ve mevzuat değişiklerinde öneride bulunmak 14 )Medyada yatırım tavsiyelerinde bulunacakların uyacakları esasları belirlemek 15 )Kurulun yetki ve çalışma esasları bakanlar kurulunca hazırlanan yönetmeliklerle belirlenir. 1 )Sermaye piyasası alanında mesleki faaliyetleri yürütmek a )Denetlemek :Faal kuruluşların mevzuat ve mali açıdan denetlenmesidir. b )İzleme :Yayın ,duyuru ve reklamları izlemek ve arşiv oluşturmak. c )Kayıt tutma :Halka arz edilen menkul değerlerin kaydını tutmak d )Araştırma yapma :Maliye bakanlığınca istenilen konularda araştırma yapmak ve önerilerde bulunmak 2 )Sermaye piyasası alanında uygulamaya dönük hukuki sonuç doğuran özel nitelikteki idari kararlar almak : a )İnceleme :Kurula yapılan başvuruları değerlendirmek ve izin vermek b )Değerlendirme :Alınan belgelerden sonuçlar çıkarmak yetkili kamu kurumlara duyurarak gereğini yapmak 3 )Sermaye piyasası alanında genel hukuki nitelikli idari karar ve düzenlemeler çıkarmak a )Menkul kıymetlerin halka arz ve satışını düzenlemek, denetlemek ve yönlendirmek amacıyla halka açık a.ş.'lerin tüm koşullarını düzenlemek b )Kamunun aydınlatılmasını sağlamak amacıyla halka açıklanacak bilanço, denetim raporu ve standart tabloları hazırlamak ve duyuru koşullarını belirlemek ve duyurmak
Ü N İ T E 7
Menkul kıymet borsaları : Belirlenmiş kurallar çerçevesinde borsaya kote menkul kıymet alış ve satışının yapıldığı ve belli bir kapalı mekanda çalışan piyasa yeridir. 1 )Menkul kıymetler için devamlı piyasa oluşturmak :En önemli fonksiyonu olup tezgah üstü piyasalardan üstündür. Devamlı piyasa :Borsaya kayıtlı menkul kıymetlerin en kısa sürede ve en düşük maliyetle alınıp satılmasıdır.Bu sayede yatırımcı devamlı likit durumdadır. Oluşma şartları : a )Her an alıcı ve satıcının hazır olması, talebin artmasında arzın borsaya çok hızlı girebilmesi b )Alım-satım işlemlerinin hızla sonuçlandırılması c )Arz ile talep fiyatının arasındaki marjın küçük olması d )Dış koşullar değişmediği sürece işlemler arasında çok düşük fiyat farklarının olmasıdır. Piyasanın derinliği :İşlem gören menkul kıymet için işlem fiyatının altında ve üzerinde çok sayıda ve yeterli miktarda alış ve satış emrinin bulunmasıdır. Piyasanın genişliği :Menkul kıymetlerle ilgili alış ve satış emirlerinin hacmidir.Hacim büyükse likiditesi artar. Piyasanın esnekliği :Geçici piyasa emirlerinin piyasanın dengesini bozulma sonucu hızla yeni emirlerin ulaşabilmesidir. 2 )Kote edilmiş hisse senetleri ve tahviller için doğru fiyatın oluşmasını sağlaması Borsa uzmanları analizleri sonucunda gerçek değerlerini hesaplar arz ve talepte bu aralarda hafif dalgalanmalar gösterir. Borsanın ülke ekonomisine katkı sağlayabilmesi : Gelişmişlik düzeyine, Halka açılma düzeyinin yüksekliğine, Ekonomik istikrara, Bilinçli yatırımcının varlığına, Aracı kurum uzmanlarının varlığına bağlıdır. Menkul kıymet borsalarının tarihçesi : İlk menkul kıymet borsası 1487' de Belçika' nın Anvers kentinde kurulmuştur. Yerel borsa :Kuruldukları yörede faaliyet gösterirler. Ulusal borsalar :Kuruldukları ülkede faaliyet gösterirler. Uluslararası borsalar :Borsaya kote edilmek şartıyla dünyanın herhangi bir ülkesinde faaliyette bulunan bir anonim ortaklığın menkul kıymetlerinin işlem gördüğü borsalardır.New York (1792), Londra, Tokyo ,Paris borsaları önde gelen borsalardır. Osmanlı Devletinde ilk borsa 1866' da kurulan Dersaadet tahvilat borsasıdır. İMKB 1986 yılında faaliyete geçmiştir. Menkul kıymet borsalarının işleyişi : Menkul kıymet borsaları :İkincil piyasa işlemlerinin yapıldığı, kuralları, kurumları, tarafları, yasal ve fiziki alt yapısı belirlenmiş mekanlardır. Açık artırma yöntemi :Bir şirketin belirli sayıda hisse senedinin belirli fiyatla satışa sunulduğu ve alıcıların fiyat teklifleri alınarak en yüksek fiyatı vererek satış yaptığı yöntemlerdir. Teklif verme yöntemi :Satın alma veya satma emri almış olan aracı kurum temsilcisinin bu emri ilgili şirket tabelasının alış veya satış kısmına yazarak teklif beklediği yöntemdir. Borsada uygulanan emir türleri : 1 )Piyasa emri :Satma veya satın alma emridir.Acil likidite ihtiyacında kullanılır. 2 )Sınırlı emir :Yatırımcının belirlediği fiyattan satın alma ya da satma işlemine yönelik emirdir. 3 )Zamanla sınırlı emir :Emrin yatırımcı tarafından belirtilen süre içinde geçerli olduğu emir türüdür. 4 )Zararı durdurma emri :Sınırlı emirle piyasa emrinin karışımıdır.Borsanın düşme eğilimine girdiği dönemlerde kullanılır.Zararını azaltma veya kârı korumak amacıyla yapılır. Fiyat endeksleri : Endeks :Menkul kıymetlerin fiyat değişimlerini incelemek üzere hazırlanan göstergedir.1987 yılında hazırlanan bileşik endeksler ulusal-100,ulusal-30,ulusal-tüm,ulusal-sınai endeksleridir. Endeks değeri :Endekste yer alan hisse senetlerinin her birinin endeksin hesaplandığı gündeki piyasa değerleri toplamı ,baz dönemdeki piyasa değerleri toplamına bölünerek bulunan değerdir. İMKB endeksleri : !987 yılında 1986 yılını baz alan bileşik endeksi günlük olarak yayınlanmaya başlamıştır.Bunlar ulusal 100, ulusal sanayi ve ulusal mali endekstir. İMKB’ nin yönetim organları : 1 )Genel kurul :Borsa üyelerinden oluşur ve yılda bir kere toplanır.Yatırım, Kalkınma ve Ticaret Bankaları, Aracı kurumlardan oluşur.Genel kurul kararları SPK' nın onayı ile yürürlüğe girer. Görevleri : a )Borsa ile ilgili kararlar vermek b )Yönetim kurulu faaliyet ve denetçi denetim raporunu inceleyip karara bağlamak c )Borsanın bilanço ve gelir tablosunu incelemek d )Yönetim ve denetim kurulu üyelerini seçmek ve ibra etmek 2 )Yönetim kurulu:1 başkan ve 4 üyeden oluşur.Borsa başkanı yönetim kurulunun doğal üyesi ve başkanıdır. Görevleri : a )Borsa piyasalarını açmak b )Uyuşmazlıkları inceleyip sonuçlandırmak c )Kotasyon başvurularını karara bağlamak d )Borsaya ilişkin mevzuatı hazırlamak 3 )Denetim kurulu ve görevleri :Genel kurulca borsa üyelerinden 2 üye seçilir.Akçeli işlemlerin usule uygun olup olmadığını denetler. 4 )Komiteler :1 başkan ve 2 üyeden oluşan üç komite bulunur. a )Kotasyon komitesi b )Disiplin komitesi c )Uyuşmazlık komitesi 5 )Borsa başkanı :En üst yöneticidir.Yönetim kuruluna başkanlığın yanında SPK ile borsa üyeleri arasında aracılık rolü de vardır.% yıllık atanır.15 yıllık iş tecrübesi aranır. 6 )Başkanlık teşkilatı : Altı başkan yardımcısı vardır. Borsanın işleyişi : Borsa üyeleri aracılığıyla kote menkul değerler için günde iki seans yapılır. Seansların yapıldığı piyasalar :Hisse senedi - Tahvil ve bono -Repo ve ters repo- Lot altı -Uluslararası pazar depo sertifikası -Uluslararası pazar tahvil ve bono -Vadeli işlemler piyasası Aracı kurum hizmetleri :Birincil piyasa işlemleri -Portföy yönetimi -Yatırım danışmanlığı hizmetleri -Repo ve ters repo -Kredili alım,Açığa satış ,Ödünç verme- Türev araçların alım satımına aracılık faaliyetlerini yaparlar. Emir türleri : a )Limitli emir :Menkul kıymetin alış veya satış fiyatını müşteri belirler. b )Serbest emir :Menkul kıymetin alış veya satış fiyatının aracı kuruma bırakıldığı emirdir. Borsa emri :Müşteri emrinin bilgisayara girilmesi ile oluşur. İşlemlerin geçici veya sürekli durdurulması : 1 )Bekleyen veya gerçekleşen emrin iptali :Borsa başkanı veya en az iki üyenin başvurusu ile şu koşullarda emir iptal edilebilir. a )Bilgisayar hatası b )En az bir emrin hatalı gerçekleşmesi c )Yapay fiyat ve piyasa çabasının tespiti 2 )İşlemlerin borsa başkanlığınca geçici durdurulması :Yedi günle sınırlıdır.Daha uzun süre için yönetim kurulu kararı gerekir. 3 )Olağanüstü ve borsanın kapatılmasını gerektiren olumsuz gelişmeler üzerine borsanın geçici olarak kapatılması : Başkanın kapatma yetkisi 3 gündür.SPK 15 güne kadar kapatabilir.İlgili bakan 1 aya kadar kapatabilir.Daha uzun süreli kapama yetkisi Bakanlar Kuruluna aittir.Başkanın bir menkul kıymetin işlemini durdurma yetkisi 7 gündür. Kotasyon işlemleri :Bir menkul kıymetin borsada alınıp satılabilmesi için borsaya kote olması gerekir.Başvuru işlemini şirket veya aracı kurum yapar. Borçlanmayı temsil eden menkul kıymetlerin borsa kotuna alınabilmesi için gerekli koşullar : a )Kotasyon başvurusunun tamamı için yapılmış olması b )İhracın nominal tutarının 500 bin YTL olması c )Tümünün halka arz yoluyla satışa sunulması d )Başvuru tarihinden 3 yıl geçmiş olması (H.Açıklık oranı en az %25 ise 2 yıl ) e )En son dönemin mali tabloların denetimden geçmiş olması f )Başvurudan önceki 2 yıl (H.açık ise 1 yıl )vergiden önce kâr etmiş olması g )Öz sermaye toplamının en az 1 milyon YTL olması Başvurular 60 gün içinde sonuçlandırılır. Esas sermaye sistemi :Sermaye artırımının genel kurul kararına bağlı olarak Ticaret Mahkemesinin onayı ve Ticaret sicil memurluğunun tesciliyle yapılabildiği sermaye sistemidir. Menkul kıymetlerin borsa kotundan çıkarılma nedenleri : 1 )Borsa kotundaki hisse senetlerinin nominal tutarının ödenmiş sermayesine eşit olmaması 2 )Ortaklık zararının öz varlık toplamına ulaşmış olması 3 )Borsa başkanlığınca verilen beyan yazısına uyulmaması 4 )Kamunun aydınlatılmasına özen gösterilmemesi ,bilginin borsaya verilmemesi 5 )Düzenleme ve mevzuata uyulmaması 6 )İflasa karar verilmesi ve faaliyetin borsanın kabul etmediği şekilde 3 ay durdurulması 7 )Ortaklık süresinin dolması veya tasfiyeye gidilmesi 8 )Sermayesinin 2/3' ü yitirmesi 9 )Ödeme güçlüğüne düşmesi veya konkordato talebinde bulunması 10 )Piyasa değerinin, nominal değerinin altına düşmesi 11 )Borsanın istediği bilgilerin verilmemesi 12 )Borsaya ödenmesi gereken ücretlerin ödenmemesi 13 )Ortaklığın lisans ve yetki belgelerinin iptali 14 )Üretim faktörlerinin 2/3 ünün faaliyetten çıkması 15 )Borsa kotundaki borçlanma senetlerinin itfa edilmesi veya vadesi dolan borçlarını ödeyememesi Borsanın Denetimi : İMKB' nin işlem ve hesaplarını SPK denetler.Borsanın gözetimi ile görevli borsa komiseri ve yardımcıları vardır. Borsa üyelerinin gözetimi : SPK ve İMKB tarafından yapılır. Disiplin ceza ve hükümleri : Ceza verme yetkisi Borsa Yönetim Kuruluna aittir.Uyarı, kınama, para cezası ve borsa üyeliğinden geçici ya da sürekli çıkarma cezası verebilir. Borsanın gelir kaynakları : Giriş aidatı, yıllık aidatlar, kotasyon ücretleri, tescil ücretleri, disiplin para cezaları, kürtaj payı, ücret, tarife payları ve bağışlardır. | |
| | | Su-Perisi Özel Üye
Mesaj Sayısı : 1200 Başarı Puanı : 3436 Rep Puanı : 1 Kayıt tarihi : 19/05/09 Nerden : Dünya İş/Hobiler : Öğrençi
| Konu: Geri: 4. Sınıf SPK Ders Notları {AÖF} Ptsi Ekim 18, 2010 11:25 am | |
| Ü N İ T E 8
Kollektif yatırım kurumları :Sermaye piyasasında faaliyet gösteren ve yatırımcı bireylerin dışındaki özel veya tüzel bireylerce ülkenin ilgili yasaları ve bu yasalara göre çıkarılmış olan tebliğler hükümlerine göre kurulan ve tüzel kişiliğe sahip olan kurumlardır.Birleştirilmiş kaynakların fon yönetimini profesyonelce yapan kuruluşlardır. Oluşmasının nedenleri : Bireysel yatırımcının bilgi ve beceriye sahip olmaması Bireysel tasarruf hacminin çeşitlendirilmiş portföy oluşturmaya yetmemesi Uzmanlığın gerekli olması Portföy çeşitlendirilmesi yoluyla riski azaltmaları Analiz ve araştırma giderlerinin yüksek olması Kollektif yatırım türleri : Yasal yapılarına göre : Yatırım ortaklıkları :Sermaye ortaklığı statüsünde ( A.Ş veya Limited şirket ) kurulan, pay senetleri ya da tahvil ihracıyla sağladığı fonlarla portföy oluşturarak yöneten ortaklıklardır. Özellikleri :Sermaye ortaklığıdır. Kuruluşu, yönetimi ve denetimi ortaklıklar hükümlerine göre olur. Pay senetleri veya tahvil çıkartarak fon toplarlar. Hisse senetlerini alan yatırımcılar sahipleridir. Ortaklarca seçilen yönetim kurulu tarafından yönetilir. Dönem sonunda yatırımcıya kâr payı dağıtılır. Yatırım fonları :Kişilerden katılma belgeleri karşılığı toplanan fonları, belge sahipleri hesabına , riskin dağıtılması ilkesi ve inançlı mülkiyet esaslarına göre sermaye piyasası araçları, altın ve diğer kıymetli madenler potfoyü işletmek amacıyla kurulan mal varlığıdır. Özellikleri :Bireyle arasındaki anlaşmaya dayanır. Ortaklık statüsü ve tüzel kişiliği yoktur. Kurucuları banka, aracı kurumlar ve sigorta ortaklıklarıdır. Katılma belgeleri aracılığıyla portföy toplanır. Yatırımcının kazancı fonun değerinde meydana gelen artıştır. Nakit ve tahsis olmak üzere iki şekilde kurulur. Nakit yöntemi :Fon kurucusu sözleşmesini hazırlar.Fon yöneticisi ve güvenilir kişiyi belirler, katılma belgelerini satarak fonu oluşturur. Tahsis yöntemi :Fon kurucusu sözleşmeyi hazırlar.Fon sermayesini öder.Portföy oluşturulur.Katılım belgeleri hazırlanarak katılımcıya satılır. Yatırım fonunda dört taraf vardır. Fon yöneticisi :Fonun işletiminden, katılma belgelerinin satışından ve politikaların uygulanmasından sorumludur. Güvenilir kişi :İlgili tarafların sözleşme hükümlerine göre uygun işlev görmelerini sağlar. Fon kurucusu :Fonun yönetimini kendisi yapar veya aracı kuruma da devredebilir. Yatırımcı bireyler :Katılım belgesini alarak fona yatırım yapanlardır. Katılım belgesi :Yatırım fonu tarafından hissedarlar adına yönetilen portfoyün belli bir oranıdır.
Fonun sabit veya değişir olmasına göre : Kapalı sonlu yatırım kurumları :Belli bir sermaye veya fon tahsisi ile kurulan kanuni gerekleri yerine getirip sermayesini artırmadıkça sabit sermaye veya fonla faaliyetlerini sürdüren kurumlardır. Kapalı sonlu yatırım ortaklıkları : ( KO ) Yasal formaliteleri tamamlamadan hisse senedi çıkaramazlar. Hisse senetlerini geri toplayamazlar. Hisse senetleri ikincil veya serbest sermaye piyasasında işlem görür. Borçlanma ( tahvil ) yoluyla fon sağlar. Böylece kaldıraç faktöründen yararlanırlar. Büyümesi sınırlıdır.( Sermaye sınırlıdır.) Kapalı sonlu yatırım fonları : ( KF ) Mevcut fona ait yeni katılım belgeleri çıkaramazlar. Kaynak ihtiyacında yeni fon kurmak gerekir. Katılım belgesi yalnız fona iade ile satılabilir. Yeni katılım ihtiyacına belgesine cevap veremezler. Alım satım işlemleri fonun sermayesini etkilemez.Fon sabittir. Borçlanmaya gidemezler. Açık sonlu yatırım kurumları :Sermaye ve fon toplamını hiçbir formalite olmadan artırabilir. Açık sonlu yatırım ortaklıkları : ( AO ) Kayıtlı sermaye esasına göre kurulan A.Ş’ lerdir. Her zaman sermaye tavanı kadar hisse senedi çıkarabilir.Sermayesi değişir. Yeni hisse senedi çıkarılması sermayeyi artırırken, geri alınması azaltır. Hisse senetleri sermaye piyasasında( yönetim haricinde ) alınıp satılmaz. Satış ve alış fiyatı o günkü net aktif değerinden yapılır. Borçlanma imkanları yoktur. Açık sonlu yatırım fonları : ( AF ) Yeni fon paylarını temsilen katılım belgeleri çıkarabilirler. Yeni katılma belgelerinin satılması fonları artırır.( Geri alınırsa fonlar azalır.) Yalnız yönetim alım satım yapabilir. Alım satım fiyatı net aktif değerinden yapılır.Fiyat kamuya açıklanır. Borçlanma imkanı yoktur. Net aktif değeri :Aktiflerinin piyasa değeri toplamından borçları düşüldükten sonra bulunan değer katılma veya hisse senedi sayısına bölünmesiyle bulunan değerdir. Kolektif yatırım kurumlarının yatırım politikaları Genel amaçlı adi hisse senedi fonları :Fonların uzun sürede sermaye ve gelir büyümesi sağlayacak adi hisse senetlerine, bunlara dönüştürülebilen tahvil ve öncelikli hisse senetlerine yatırıldığı fondur.Büyüme fonları da denir. Dengeli fonlar :Çeşitli yatırım araçlarına yönetimin inancı doğrultusunda riski azaltacak şekilde yatırım yapmaktır. Yüksek kaliteli, riski az özel sektör tahvilleri, öncelikli hisse senetleri ve adi hisse senetlerini kapsayan portföy oluşturulur. Dengeli fonlarda yatırımcının geliri düzenli fakat düşüktür. Özel amaçlı fonlar :Özel amaçlara göre politikalarını saptayan kollektif yatırım kurumlarıdır.Vergisiz devlet tahvillerinden oluşturma, uluslararası sermaye piyasası menkul kıymetlerden oluşturma amaçlarına yönelik portföy oluşturulur. Likit varlık fonları :Enflasyona bağlı faiz oranları artışı sonucunda ortaya çıkmıştır.Yüksek faiz getiren, az riskli ve kısa süreli hazine bonosu, banka mevduatı, finansman bonosu gibi para piyasası araçlarından oluşturulan fonlardır. Endeks fon :Borsada yer alan hisse senetlerini endekste yer aldıkları oranlarda portföye dahil edilerek oluşturulan fonlardır.Amaç piyasanın getirisini yakalamaktır.Endeksi izleyen pasif bir fondur. Kollektif Yatırım Kurumlarının Hukuksal Çerçevesi :Sermaye piyasasını düzenleyen hukuksal yapılanma 1981’de çıkarılan SPK ile başlamıştır.Bu kanuna dayanarak 1982’de kurulan Sermaye Piyasası Kurulu düzenlediği tebliğlerle yatırım ortaklıklarını ve fonlarının kurulması yolunu açmıştır. Yatırım Ortaklıkları :Üç türdür. Gayrimenkul Yatırım Ortaklığı :Gayri menkullere ve bunlara dayalı sermaye piyasası araçlarına yatırım yapmak amacıyla kurulan fonlardır. Yatırım Ortaklıkları :Sermaye piyasası araçları ile ulusal ve uluslararası borsalarda veya borsa dışı organize piyasalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler portföyü işletmek amacıyla kurulan ortaklıklardır. AŞ biçiminde ve kayıtlı sermaye esasına göre kurulurlar. SPK ve TTK hükümlerine göre kurulurlar. Kendi pay senetlerini alamazlar. Sermaye tavanına kadar yönetim kurulu kararı ile hisse senedi çıkararak fon toplarlar. A tipi yatırım ortaklıkları :Sadece hisse senedine yatırım yapmak amacıyla kurulan yatırım ortaklığıdır. Kuruluş esasları : Kuruluş ve faaliyette bulunabilmesi için SPK’na başvurması gerekir. Başlangıç sermayesi tebliğde yazılı olan değerden az olamaz. Ortaklık kuruluşunda TTK hükümlerine uyulmalıdır. Kurucular tebliğde sayılan şartları taşımalıdır. Yatırım Fonları :SPK düzenlediği tebliğlerle oluşturulur.Fonun mal varlığı ile kurucunun mal varlığı ayrıdır.Kurucu fonu yönetir, temsil eder, yönetimi devretmişse onu denetler.Fonun varlığının korunması ve saklanması kurucunun sorumluluğundadır.Yönetim ve saklama hizmetinin başka kurumca yürütülmesine SPK karar verir. Yatırım fonu kurma yetkisine :
Bankalar Sigorta şirketleri Aracı kurumlar Emekli ve yardım sandıkları sahiptir. Fon kurucu tüzükle SPK’dan izin ister. Kuruluş sermayesi tebliğde belirtilen tutardan az olamaz. Kurucu tebliğde sayılan şartları taşımalıdır. Fon türleri : Tahvil ve bono fonu :Kamu ve özel sektör borçlanma senedinden oluşturulmuş fondur. Hisse senedi fonu :Özelleştirme kapsamındakiler dahil, Türkiye’de kurulmuş AŞ’lerin hisse senetlerinden oluşur. Sektör fonu :Belirli sektördeki ortaklıkların menku kıymetlerinden oluşturulmuş fondur. İştirak fonu :Tebliğde tanımlanmış iştiraklerce çıkarılmış menkul kıymetlerden oluşur. Grup fonu :Belirli bir topluluğun menkul kıymetlerinden oluşan fondur. Yabancı menkul kıymetler fonu :Ulusal ve uluslararası borsalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli madenlere dayalı sermaye araçlarından oluşturulmuş fondur. Karma fon :Portfoyünün tamamı hisse senetleri, borçlanma senetleri, altın ve diğer değerli madenler ile bunlara dayalı sermaye piyasası araçlarından en az ikisinden oluşan ve her birinin değeri fon portföy değerinin % 20’sinden az olmayan fondur. Likit fon :Vadesi 90 günden az kalmış sermaye piyasası araçlarından oluşan fondur. Değişken fon :Portföy sınırlamalarına girmeyen fondur. Endeks fon :Endeks kapsamındaki menkul kıymetlerin tümünden ya da seçilen kısmından oluşan fondur. A tipi fon :Portfoyün en az % 25’i hisse senedinden oluşan fondur. B tipi fon :Portföyde % 25’den az hisse senedi olmasıdır. Özel fon :Katılma belgeleri önceden belirlenmiş kişi veya kuruluşlara tahsis edilmiş fondur. Emeklilik yatırım fonu :Emeklilik sigorta şirketlerince kurulan katılımcılar adına bireysel emeklilik hesaplarında izlenen katkıların işletilmesi amacıyla oluşturulan fondur. Fonun süresi :Süreli olarak kurulan fon süresi dolduğunda tasfiye edilir. Süresiz kurulan fonların sona erme sebepleri : Fon kurucusunun kurulun görüşünü alarak 6 ay önceden fesih ihbarı yapması Kurucunun fon kurma koşullarını kaybetmesi Endeks fondaki korelasyon katsayısının fon iç tüzüğünde belirtilen değerin altına düşmesi Kurucunun mali durumunun zayıflaması, fonun maliyetlerini karşılayamaması Fonların birleştirilmesi :Aynı kurucunun kurduğu birden fazla fon kurucusunun ya da gerekli hallerde SPK’nun talebi ile birleştirilebilir. Ü N İ T E 9 Merkez Bankaları :Ekonomik istikrar ve büyümeyi sağlamaya katkıda bulunacak parasal önlemler alan, paranın iç ve dış değerini ekonomiye yarar sağlayacak düzeyde tutmaya çalışan ve ekonominin ihtiyaç duyduğu krediyi veren kurumlardır. Devletin para politikalarının yönlendirilmesinden ve uygulanmasından sorumludurlar.Ülkedeki faiz oranlarının belirlenmesi, kredi hacminin belirlenmesi ve para arzının kontrolü için kararlar alan ve bu kararları uygulayan çok önemli bir finansal kurumdur.Dünyada ilk Merkez Bankası 1694 yılında kurulan Bank of England’ dır. Uluslararası Maliye Konferansı :1920 yılında Brüksel’de yapılmıştır.İki önemli karar alınmıştır. Merkez Bankaları özerk olmalıdır.Tüm ülkelerde merkez bankası kurulmalıdır. Cenova Konferansı :1922’deki bu konferansda ek olarak ülkelerin merkez bankaları arasında işbirliği kurulması kararı kabul edilmiştir. T.C merkez bankası 1930’da kabul edilen yasa ile 3 Ekim 1931’de kurulmuş, 1 Ocak 1932’de çalışmaya başlamıştır. Osmanlı Devletinde bu yetki Osmanlı Bankasına verilmiştir. Eurosistem :Euro’yu kullanan AB üyesi ülkelerin Merkez Bankalarının oluşturduğu bir sistemdir.Temel amacı fiyat istikrarıdır.Bu sistemin temel görevleri ; Euro sahasının para politikasını tanımlamak ve uygulamak Yabancı para işlemlerini yönetmek Üye ülkelerin para rezervini saklamak ve yönetmek Ödeme sistemlerinin aksamadan yürümesini sağlamak Karar verme ve uygulaması Avrupa Merkez Bankasının karar alma yetkisine sahip yönetim konseyi ve kuruluna bırakılmıştır. Merkez Bankası :TCMB AŞ. statüsünde özerk bir kuruluştur.Hisselerinin % 50’den fazlası hazineye aittir. Başkan ( Guvernör ) :En üst yöneticidir.Bakanlar Kurulu tarafından 5 yıl için atanır. Genel Kurul :Ortaklardan oluşur.Her yıl toplanır. Yıllık rapor ve denetleme kurulunun tetkiki Bilanço ve kâr – zarar hesabının karara bağlanması Meclis üyeleri ve denetleme kurulunun ibrası Sermaye artırımı, sözleşmede değişiklik, tasfiye kararı almak Banka Meclisi:Altı üye ve başkandan oluşur. Yönetim Komitesi :Başkan ve başkan yardımcılarından oluşur.Görev süresi 3 yıldır. Başkanın isteği üzere meclise yapılacak teklifleri hazırlamak Yönetmelikleri hazırlamak Yönetim komitesine bırakılan kararları almak Banka işlemlerinde koordinasyonu sağlamak Meclisce yapılan atamaların dışındaki personelin işlemlerini yapmaak Para Politikası Kurulu :25.04.2001’de kurulmuştur. Para politikası ilke ve stratejilerini belirlemek Hükümetle birlikte enflasyon hedefini belirlemek Para politikaları ile ilgili halkı bilgilendirmek TL’nin değerini korumak ve altın karşısındaki pariteyi belirlemek TCMB’nin Görevleri : Açık piyasa işlemleri yapmak TL’nin iç ve dış değerini korumak Reeskont ve avans işlemleri yapmak Ülkenin altın ve döviz rezervini yönetmek Zorunlu karşılık ve disponibilite oranlarını belirlemek TL’nin hacim ve tedavülünü düzenlemek Para ve döviz piyasaları ile ilgili düzenleyeci tedbir almak Mali piyasaları izlemek Bankanın mevduat türü ve vadelerini , özel finans kurumlarının katılma hesaplarının vadelerini belirlemek TCMB’nin Yetkileri : Banknot ihraç yetkisi Hükümetle birlikte enflasyon hedefini tespit etme ve uygulama Para politikası araçlarını belirleme ve kullanma Olağanüstü hallerde TMSF’ye avans vermek Bankalara kredi vermek Bankaların mevduat faiz oranlarını belirlemek Mali piyasaları izlemek amacıyla bilgi toplamak TCMB’nin işlemleri : 1 )Kredi kurumları ile ilgili işlemler :Piyasalara likidite aktarmak ve fazla likiditeyi eritmektir.Bunu iki şekilde yapar. a )Banknot hacmini ihtiyaca göre yeter düzeyde tutar b )Reeskont kredileri ile bankalara kaynak aktarır.( Kaldırılmıştır.) Reeskont kredileri :M.B’nın ticaret bankalarının portföyündeki müşteri senetlerini teminat alarak kredi açmasıdır. c )Likidite darlığını gidermek için teminat karşılığı kredi verir. d )BDDK’nın talebi üzerine TMSF’na avans verir. e )Mevduat munzam karşılık oranlarını belirlemek f )Disponobilite oranlarını belirlemek g )Risk santralizasyonu olarak bilgilendirme merkezi oluşturmak 2 )Hazine ile ilgili işlemler : a )Hazineye kısa süreli avans verir.(Kaldırılmıştır.) b )Hükümetin mali ve ekonomik istişare organıdır. c )Devletin uluslar arası iktisadi ilişkilerinde mali ajanıdır. d )Hükümetin haznedarıdır. e )Hazine, katma bütçeli idareler, özel idare ve belediyelere ait hesaplara faiz ödenmez. 3 )Açık piyasa işlemleri :MB’nın para arzını ve likiditesinin düzenlenmesi amacıyla menkul kıymet alım satımı yapmasıdır. 91 günü aşmayan ikincil piyasada satılabilen likidite senetleri veya repo, ters repo işlemi yapabilir.İki şekilde yapar. a )Doğrudan alım veya satım :MB’nın bankalar veya finansal aracı kurumlarla vadelerine bir yıldan az kalmış DİBS’nin alım satımıdır.Likidite sorununa uzun dönemli çözüm getirir.Alımı likiditeyi artırır, satımı daraltır. b )Repo :MB’nın ileriki bir tarihte bugünden belirlenmiş fiyattan geri satmak vaadi ile DİBS’leri satın almasıdır. Ters repo :Belirlenmiş tarih ve fiyattan geri satın almak vaadi ile DİBS’leri satın almasıdır. Likidite soruna kısa süreli çözüm getirir.Repo likiditeyi artırır, ters repo daraltır. Açık piyasa işlemleri iki yöntemle yapılır. a )Kotasyon işlemleri :Banka yapacağı işlemin tanıtımını yaparak bankaların ve finans kurulumlarının dikkatine sunar.Tanıtım vadeleri, alış satış fiyatlarını ve faiz oranlarını kapsar.Bu koşullara göre alım satım hacmi piyasada belirlenir. İhale yöntemi :Hacimler ve vadeler piyasaya bildirilir.Alım satım fiyatları ve faiz oranları piyasada oluşur. 4 )Altın ve dövizle ilgili işlemler :Ülke altın ve dövizini yönetmek için vadeli ve vadesiz alım - satım yapmasıdır. 5 )Sair ( Diğer ) işlemler :Bankalar arası takas odasına nezaret gibi işlemlerdir. TCMB’ nin yapamayacağı işlemler : Hazine kurum ve kuruluşlarına avans veremez. Bunların ihraç ettiği borçlanma araçlarını birincil piyasadan alamaz. Teminatsız ve karşılıksız avans veremez. İhtiyaç dışında mal edinemez.Edinse de 3 yıl içinde satar. Şirket ve kuruluşlara ortak olamaz.Hisse senetlerini alamaz. | |
| | | Su-Perisi Özel Üye
Mesaj Sayısı : 1200 Başarı Puanı : 3436 Rep Puanı : 1 Kayıt tarihi : 19/05/09 Nerden : Dünya İş/Hobiler : Öğrençi
| Konu: Geri: 4. Sınıf SPK Ders Notları {AÖF} Ptsi Ekim 18, 2010 11:25 am | |
| Ü N İ T E 10 Ticaret Bankaları :Tasarruf sahiplerinin mevduatlarını kabul ederek bu mevduatları kredi ( kısa ve orta vadeli ) gereksinmesi duyan kişi ve kuruluşlara aktarmaktadır.Dünyada ilk ticaret bankası Bank of Nord Amerika (1782)dir. Kıyı Bankacılığı ( Off shore Banking ):Ülke sağlanan fonların ülke dışında ya da içinde kullandırılması gibi hizmetler sunan, genellikle serbest bölgelerde kurulan, ülke içindeki bankacılık yasal düzenlemelerine tabi olmayan bankacılık türüdür.Ülkemizde ilk banka Bank-ı Dersaadet’tir. Ticaret bankalarının var oluş nedeni :Finansal piyasalarda kısa süreli yatırım yapmak veya harcanabilir nakdini emin bir yerde depo ederek o depo aracılığıyla harcamak isteyen bireylerin taleplerine cevap vermektedir. Para piyasası yatırım fonu :Sabit fiyatla geri ödenen katılma belgeleri çıkararak topladığı nakti kısa süreli hazine bonosu, mevduat sertifikası, ticari kağıt gibi yatırım araçlarında değerlendirilen fondur. 24 Ocak 1980 kararlarından sonraki gelişmeler : Faiz oranlarının belirlenmesi bankalara bırakılmıştır. Banka kurma ve şube açma kolaylaştırılmıştır. Dış piyasa ilişki ve işlemleri kolaylaştırılmıştır. Yeni ürünler sunulmuştur. Ticaret bankacılığının ekonomideki fonksiyonu : 1 )Kısa ve orta vadeli fon transferine aracılık 2 )Tasarrufların ekonomiye kazandırılması 3 )Atıl paraların yatırma dönüşmesine aracılık eder. 4 )Çek karnesi ile kaydi para yaratır. 5 )Yaşamlarını kolaylaştırıcı hizmetler sunar.
Kaydi para : Kp = Kaydi para 1 kko =Kanuni karşılık oranı Kp = ------------ x vm vm = Vadesiz mevduat Kko Bu hizmetlerin sonucunda :Ulusal ve uluslar arası ticaretin gelişmesine, ticaret hacminin artmasına, para politikalarının etkinliğinin artmasına, gelir ve servet dağılımının normalleşmesine katkıda bulunur. Bankaların fon kaynakları : Öz kaynaklar :Ödenmiş sermaye ile yedek akçelerin toplamından geçmiş yılların zararı ( varsa ) düşülerek bulunur. Ödenmiş Sermaye :Ortaklar tarafından taahhüt edilmiş sermayenin fiilen ödenmiş kısmıdır. Yabancı Kaynaklar :Vadeli ve vadesiz mevduatlardır.Vadesiz mevduatın miktarı yüksekse banka için risk yaratır. Tasarruf, Ticari, Resmi, Bankalar arası, Diğer kuruluşlar mevduatı olarak beşe ayrılır. Ticari Bankaların Yurtiçinden Sağladıkları Krediler : 1 )Bankalar arası para piyasası :Kısa süreli likidite ihtiyacının karşılanması ve rezerv hareketinin desteklenmesi amacıyla Merkez Bankasının yönetim ve gözetiminde çalışan piyasadır. 2 )Reeskont işlemleri 3 )Alınan nakti teminatlar 4 )Çeşitli fon kesintileri 5 )Borçlu cari hesapların alacak bakiyeleri ve faiz zamanlama farklılıkları 6 )Bloke paralar 7 )Elektronik bankacılıkta biriken paralar ve diğer kaynaklar Ticaret Bankalarının fon kullanımı : 1 )Likit değerler 2 )Bağlı değerler 3 )Duran varlıklar ve diğer aktifler 4 )Krediler :Aktifte en büyük orana sahiptir. Vadesine göre :Kısa, Orta, Uzun
Niteliğine göre :Nakti, Gayri Nakti Amacına göre :İşletme, Donatım, Yatırım Güvencesine göre :Güvenceli, Güvencesiz Konusuna göre :Ticari, Sanayici, Tarım, Dış Satım ve Alım, Konut, Tüketici Kredi kaynağına göre :Banka Kaynaklı, Reeskont Kredileri, Dış Kaynaklı Krediler Ticaret Bankalarının Hukuksal Çerçevesi : Yasal dayanağı Bankalar Kanunudur.A.Ş olmak zorunlu ve ön şarttır.Bankanın kurulması ve ilk şubenin açılmasına BDDK'’ın 5 üyesinin kabul oyuyla izin verilir.Bir yıl içinde kullanılmayan izin kalkar. Bankanın organları :Genel kurul, Yönetim Kurulu ( en az beş kişi ), Genel Müdürlük, Şubeler ve Denetleme Kuruludur. Bankaların vereceği kredi limitleri : Gerçek ve tüzel kişilere, öz kaynaklarının % 25’ den fazlasını kredi olarak veremez.Herhangi bir nedenle mali bünyesi zayıflayan ve bankacılık faaliyetlerini yürütemeyecek duruma gelen bankalar mevduat sahiplerini korumak amacıyla TMSF’na devredilir. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ( BDDK ) :Tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerini korumak, bankaların özel finans kurumlarının piyasa disiplini içinde, sağlıklı etkin ve rekabet edebilir bir yapıda işleyişine uygun ortamı yaratarak ülke ekonomisine katkıda bulunmak üzere kurulan kurumdur.Tüzel kişiliğe haiz, idari ve mali yönden özerktir.Merkezi Ankara’ dadır.Yedi üyeli karar organı vardır.İlgili bakanın önerisi ile Bakanlar Kurulu atar.
Ü N İ T E 1 1 Yatırım Bankası :Sanayi işletmelerinin orta ve uzun vadeli çalışma ve duran varlık yatırımları için gerekli kredileri sağlayan bankalardır. Sermaye pazarının birincil kesiminde A.O.’ların çıkaracakları menkul kıymetlerin ihracına aracılık etme amacıyla kurulmuş finansal kuruluştur.Adı bankadır ama banka değildir. Kalkınma Bankalarının özellikleri : 1 )Mevduat alamazlar. 2 )Öz kaynak ve fonlarını işletmelerin yatırımlarında kullanırlar. 3 )Dünya Bankası ve Avrupa Bankasından ucuz kaynak sağlarlar. 4 )Sermaye şirketidirler.Hisse senetlerini satarak sermayesini oluşturur. 5 )Sermayeleri özel bireye veya devlete aittir. Kalkınma Bankalarının görevleri : Temel görevi :Gelişme aşamasında olan ülkeler ile bölgeler ve sektörlere orta ve uzun vadeli finans kaynağı aktarmaktır. 1 )Kaynakların rasyonel kullanımı 2 )Ekonomik raporlar ve fizibilite raporları hazırlamak. 3 )Yatırım projesi hazırlanmasında bilgi desteği vermek. 4 )Teknoloji ve ürün geliştirmeye destek 5 )Girişimcinin yetersiz olduğu yerde girişimci rolü üstlenmek 6 )Kalkınma planlarına uygun kredi politikaları geliştirmek 7 )Yabancı piyasaların kaynaklarını işletmelere sunmak 8 )Sınırlı olan risk sermayesi yatırımlarına iştirak etmek Uluslar arası Kalkınma Bankaları : Dünya Bankası ( IBRD ) :1944’ de Bretton Woods karaları ile kurulmuştur.Gelişmekte olan ülkelerin ekonomilerine parasal, eğitim, teknik destek sağlamak amacıyla her ülkede kalkınma bankaları kurulmasına öncülük etmiş, mali destek sağlamıştır. U. İmar ve Kalkınma Bankası ( IBRD ) U. Finans Kurumu ( IFC ) U.Kalkınma Birliği ( IDA ) Çok Taraflı Yatırım ve Garanti Ajansı ( MIGA ) U.Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi ( ICSID ) Bölgesel Kalkınma Bankaları : Bölge ülkelerinin ekonomik kalkınmalarına katkıda bulunmak bölge insanının çevre bilincini geliştirmek ve bölge ülkelerinin bütünleşmesini sağlamak amacıyla kurulan bankalardır. Avrupa Y.B.G. ( EIB ) :Avrupa Birliği ülkelerine kalkınma, uyum amaçlı finansman sağlar. Avrupa İ.K.B. ( EBRD ) :Doğu Avrupa ülkelerindeki özel sektöre finans kaynağı sağlar. İskandinav Y.B. ( NIB ) :Danimarka, İzlanda, Finlandiya, İsveç ve Norveç’te uzun süreli finansman verir. Asya K.B.G. ( ADB ) :Asya ve pasifik bölgesinde açlıkla mücadele için kurulmuştur. İslam K.B.G. ( ISDB ) :Müslüman ülkelerde şeriat kurallarına uygun kaynak sağlar. Afrika K.B.G ( ADB ) :Temel görevi üye ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişmesine katkı sağlar. Amerikalılar arası K.B.G ( IDB ) :19 Latin Amerika ülkesi ve Amerika arasında kurulmuş olup bölge ülkelerine destek sağlar. Uluslar arası Ekonomik İşbirliği Bankası :COMECON ‘nun yerine kurulmuştur.Amacı Doğu Bloku çözüldükten sonra ülkelerin ekonomik kalkınmalarına katkıda bulunmak için kurulmuştur. Türkiye’ de Kalkınma ve Yatırım Bankacılığı : Kalkınma bankacılığı Cumhuriyet döneminde başlamıştır.İlk ( Devlet )kalkınma bankası 1925 yılında kurulan Sanayi ve Maadin Bankasıdır.İlk özel kalkınma bankası 1950’de kurulan Türkiye Sınai Kalkınma Bankası ( Dünya Bankası desteğiyle ) karma sermayeli olarak kurulmuştur. Türkiye’de faaliyet gösteren Kalkınma Bankaları : 1 )Türkiye Kalkınma Bankası :1975 yılında Devlet Sanayi ve işçi Yatırım bankası A.Ş ( Desiyab ) adıyla kurulmuştur.1989 yılında T.C. Turizm Bankasına katılmıştır. 2 )Türkiye İhracat Kredi Bankası ( Eximbank ) :Devlet Yatırım Bankası 1964 yılında K.İ.T.’lerin yatırım kredisi ihtiyacını karşılamak için kurulmuştur. Türkiye Sınai Kalkınma Bankası ( TSKB ) :Özel sektöre ait tek bankadır.Kurucuları T.C hükümeti, Merkez Bankası, Türkiye’de faaliyet gösteren ticaret bankalarıdır. Ü N İ T E 12 Özel Finans Kurumları ( ÖFK ) :Dini nedenlerle faiz almak istemeyen kişilerin finansman ihtiyaçları için, tasarruflarını değerlendirmeleri ve modern bankacılık hizmetlerinden yararlanmaları amacıyla, faizle çalışan klasik bankalara alternatif olarak kurulan mali kuruluşlardır. Kuruluş amaçları a )Dini sebeplerle tercih b )Atıl duran altın ve dövizi ekonomiye kazandırmak c )İnançları nedeniyle tercih edenlere modern bankacılık hizmeti vermek d )Arap kaynaklı sermayeyi çekmek Kuruluş şartları BDDK tarafından 20 Eylül 2001 tarihinde çıkarılan yönetmelik kuruluş esaslarını düzenlemektedir.Kuruluş izini BDDK’ nın 5 üyesinin aynı yöndeki kararı alınır. Fon toplama faaliyetleri 1 )Özel cari hesaplar :İstenildiği her an kısmen veya tamamen geri çekilebilen vadesiz hesaplardır.Getirisi olmaz.Hesap yoluyla havale, çek ve senet işlemleri yapılabilir.Bu fonun yasal yükümlülük harici % 25’ i nakit kalmak zorundadır.TL veya döviz açılabilir. 2 )Katılma hesapları :Kâr ve zarara katılma esasına göre açılır ve sabit getiri taahhüt edilmez.Faiz ödenmez.Fon geliri havuzdaki hisselerine göre kâr payı ödenir.30, 90, 180, 360…gün ve daha uzun açılabilir.30 gün önce ihbarla gününden önce çekilebilir.Kârın % 20’si ayrılır kalanı dağıtılır.Ana paranın aynen ödenmesi garanti edilmez. Fon kullandırma yöntemleri : a )Üretim desteği :İşletmenin ihtiyacı olan hammadde bedeli satıcıya ödenir ve işletme vadeli borçlandırılır. b )Bireysel finansman desteği :Ticari işlerin finansmanında kullanılmak şartıyla mal ve hizmet bedellinin alıcı adına satıcıya ödenerek, alıcının borçlandırılmasıdır. c )Kâr zarar ortaklığı :Fon kullanacak gerçek ve tüzel kişilerin faaliyetlerinden doğan kâr ve zarara katılma işlemidir. 3 )Finansal kiralama :Finansal kiralama kanununa uygun olarak taşınır veya taşınmazların ÖFK tarafından temin edilerek kiraya verilmesidir. 4 )Mal karşılığı vesaikin alım satımı :Dış ticaret ve kambiyo mevzuatı çerçevesinde, yazılı bir akde istinaden mal karşılığı vesaikin ÖFK tarafından peşin alınıp, vadeli fon kullanana daha yüksek bir fiyattan satılmasıdır. Ö.F.K’ larının Ticari Bankalardan farkı 1 )ÖFK kâr zarar ortaklığı yapar. 2 )Mal değişimi yapar. 3 )Finansal kiralama yapar. 4 )KDV’ ye tabidirler. 5 )Reel sektörü fonlarlar. 6 )Cari hesap değerlendirme yöntemleri farklıdır. 7 )Faiz enstrümanları yoktur. Ülkemizde faaliyet gösteren Ö.F.K.’ ları 1 )Albaraka Türk 2 )Anadolu Finans 3 )Asya Finans 4 )Family Finans 5 )Kuveyt Türk Finans Güvence Fonu :ÖFK’ larında özel cari ve kâr zarara katılma hesaplarında toplanan tasarrufların güvence altına alınması amacıyla Özel Finans Kurumları Birliği bünyesinde kurulan fondur.( 50 bin YTL ‘si güvence altındadır.) Güvence Fonunun Kaynakları 1 )Güvence primleri 2 )Zaman aşımına uğrayan hesaplar 3 )Kurucuların yatırdığı asgari sermayenin % 10 kadar sisteme giriş payı 4 )Devre konu hisse senetlerinin % 1’ i 5 )Adli ve idari para cezaları 6 )Güvence fonu mevcudunun gelirleri Kurumsal Yatırımcılar :Küçük yatırımcıların tasarruflarını toplayarak, kabul edilebilir risk, getiri maksimizasyonu, vade uyumu amaçlarına uygun olarak yatırım yapan ihtisaslaşmış finansal kurumlardır.Sosyal güv.kurumları, Sigorta şirketleri, Yatırım fonları ve ortaklıklarıdır. Kurumsal Yatırımcıların İşlevleri Mal, hizmet ve varlıkların değişimine likidite yaratır. Büyük projelere finansman ve mülkiyetin tabana yayılmasını sağlar. Kaynakların bölge ve sektörler arasında dengeli dağılımını sağlar. Fiyat bilgisinin sağlanması Asimetrik bilgi sorunu çözer. Sosyal Güvenlik ( İLO’ ya göre ) :Halkın işsizlik, hastalık, yaşlılık, ölüm sebebiyle geçici veya sürekli olarak kazançtan mahrum kalması nedeniyle düşeceği fakirliğe karşı tıbbi bakımdan dolayı, çocuk sayısının artması ve analık halinde korunmasına yönelik genel tedbirlerdir. Sosyal Güvenlik Kurumlarının Özellikleri Devlet tarafından kurulur, gözetilir ve denetlenir. Sigortalılık zorunludur. Primle finanse edilir, finansmana iştirak zorunludur. Çalışan ve geliri olanları kapsar. Primle sosyal güvenligarantisi arasında ilişki vardır. Kamu hukuku ağır basar. Primli sosyal güvenlik rejimi :SSK, Emekli Sandığı, Bağ-kur, Oyak, Amele Birliği Primsiz sosyal güvenlik rejimi :Kamu Sosyal Güvenlik Harcamaları, Sosyal Hizmetler, Sosyal Yardımlar, Sosyal Hizmetler Gönüllü Kuruluşlardan oluşur. T.C. Emekli Sandığı 1950 yılındakamu kesiminde çalışan memur ve askeri personelin emekli ve maluliyetinde, ölüm halinde ise dul ve yetimlerin sosyal güvenliklerini sağlamak amacıyla kurulmuştur. Görevleri : Emekli, adi malüllük, vazife malüllüğü, dul ve yetim aylığı, bağlamak ve ödemek ( Vergi iadesi işlemleri ) Kesenek iadesi ve toptan ödeme yapmak Emeklilik ve evlenme ikramiyesi vermek Yaşlı, muhtaç ve sakatlara aylık bağlamak Sağlık ve ölüm yardımı yapmak Harp malüllerine yardımda bulunmak ve tekel paylarını ödemek Emekli, dul ve yetimler için dinlenme ve bakım evleri tesis edip işletmek Sosyal Sigortalar Kurumu Hizmet akdiyle çalışanların sosyal güvenliğini sağlamak amacıyla 1946’ da kurulmuştur. Aktif / Pasif oranı :Prim ödeyen çalışanların, aylık ya da gelir alanlarla sağlık hizmetlerinden yararlanan ancak prim ödeme dönemi sona eren kaç kişiyi finanse ettiğini gösterir. Aktüer :İstatistik ve olasılık hesapları ile sigorta rizikolarını ve primlerini hesaplayarak sigorta sözleşmelerinin ilkelerini sapayan kişidir.Üst düzey görevlidir. Bağ- Kur Belirli bir prim karşılığında devlet eliyle esnaf sanatkarlar ve bağımsız çalışan vatandaşların sosyal güvenliklerini sağlamak üzere 1971’ de kanunla kurulan sosyal güvenlik kuruluşudur. OYAK Üyelerinin karşılaşabilecekleri sosyal ve fiziksel risklere karşı ek bir sosyal güvenlik oluşturmak amacıyla, özel hukuk hükümlerine bağlı olarak 1961 tarihinde kurulmuştur.Milli Savunma Bakanlığına bağlı tüzel kişiliktir. Sigorta :Kanun ve sözleşme dahilinde tesadüfi olarak meydana gelen ve para ile ölçülebilen riskin, hasar olayını birlikte karşılamak amacıyla oluşturulan organizasyondur. Prim :Rizikoya iştirak payıdır. Reasürans :Sigorta şirketlerinin mali yapılarına göre almış oldukları risklerden kapasitelerini aşan kısımlarını başka şirkete devretmeleridir. Konservasyon :Sigorta işletmesinin devredemediği kendinde kalan tutardır. Sedan :Riski devreden sigorta işletmesidir. Reasürör :Sedan şirketten reasürans yoluyla iş alan şirkettir. Retrosesyon :Reasürans işletmesinin üstlendiği riskleri başka reasürlere devretmesidir.( İkinci derece reasürans ) Koasürans :Tek bir riski birden fazla reasüransın paylaşmasıdır. Jeran :Koasüransa öncülük yapan işletmedir. Sigortacılığın Mikro İşlevi Bir dayanışma organizasyonudur.Girişimcilerin kararlarını olumlu etkiler.Ucuz yatırım sermayesi sağlar.Kredi olanakları sağlar.Risk için fon tutulması yerine yatırıma yönlendirilmesini sağlar. Sigortacılığın Makro İşlevleri Tasarruf kaynağı yaratır.Sosyal ekonomik çöküntü ve kayıpları önler.Sosyal refahı artırır.Vergi kaynağı oluşturur.Ekonomi içinde sektör oluşturur.Uluslararası ilişki ve ticaretin gelişmesini sağlar. Türkiye’ de uygulanan sigorta türleri Kasko :Aracın yanma, çalınması ve kaza hasarlarını güvence altına alır. Konut :Binayı ve içindeki eşyaları güvence altına alır.Ana teminat yangındır.Para ve mücevher kapsam dışıdır. Zorunlu Trafik :Zorunlu olup karşı tarafın hasarını bedeni ve maddi hasarını güvence altına alır.Yaptırmayanın aracı bağlanır, otoparka çekilir. Zorunlu deprem ( DASK ) :2000 yılında çıkmıştır.75 binYTL’ ye kadar güvece altına alır. Sağlık :Hastalık, ilaç ve tedavi giderlerini kapsar. Yıllık Hayat :Vefat ve sürekli sakatlık risklerini bir yıl süre ile güvence altına alır. Seyahat :Yurt içi ve dışı yolculukta hastalık, kaza ve bagaj kaybolması riskini güvence altına alır. Ferdi kaza :Kaza halinde vefat ve süreklilik riskini bir yıl süreyle güvence altına alır. Bireysel emeklilik sisteminin yararları ( 7 Ekim 2001 ) Büyük ve uzun vadeli fon imkanı sağlar. Sermaye piyasasında entrüman oluşturur. Kamu ve özel sektöre uzun vadeli kredinin yanı sıra istihdam ve üretim artar. İhracat ve yurt içi tüketim artar. Bireysel emeklilik sisteminin özellikleri 18 yaşını dolduran herkes katılabilir. Sistemde 10 yıl kalmak, katkı payı ödemek ve 56 yaşını doldurarak emekli olup, toplu ödeme veya maaş alabilirler. Ödentiler emeklilik fonlarında ( fonu kendileri belirler ve değiştirebilir.) değerlendirilir.( Fon için SPK’ dan izin alınır.) Emeklilik şirketini değiştirebilirler.Fon portföyünde bulunan sermaye piyasası araçları ve para Takasbank’ ta saklanır. Fon varlığı rehin edilemez, teminat gösterilemez, haczedilemez ve iflas masasına dahil edilmez. Katkı payı ödeyenlere vergi avantajı yaratır. Bireysel Emeklilik şirketlerinin kurulması Hazine Müsteşarlığının iznine bağlıdır. | |
| | | Su-Perisi Özel Üye
Mesaj Sayısı : 1200 Başarı Puanı : 3436 Rep Puanı : 1 Kayıt tarihi : 19/05/09 Nerden : Dünya İş/Hobiler : Öğrençi
| Konu: Geri: 4. Sınıf SPK Ders Notları {AÖF} Ptsi Ekim 18, 2010 11:25 am | |
| Ü N İ T E 13 Sermaye piyasasında kamuyu aydınlatma :Yatırım kararları alınırken firma içi ve firma dışı bilgilere ihtiyaç vardır.Bu bilgiler olamazsa kararlar risk koşullarında değil belirsizlik koşullarında alınmış olur. Belirsizlik koşulları :Gleceğin objektif olasılıklarla tahmin edilemediği koşullardır. Risk koşulları :Geleceğin objektif olasılıklarla bilinebilmesi koşullarıdır. Firma dışı bilgiler :GSMH, sınai endeksi, ödemeler dengesi, enflasyon, faiz oranları, istihdam hacmi gibi bilgilerdir.Bu bilgiler bize ; Devlet İstatistik Enstitüsü Devlet Planlama Teşkilatı Hazine Müsteşarlığı Merkez Bankasından yatırımcılara sunulur. Kamuyu aydınlatma yöntem ve araçları :Bu bilgiler iki grupta toplanır. a )Kantitatif olmayan bilgiler Firmaların gelecek plan ve projeleri Ortak ve yöneticilerin moral durumları Firmanın sektördeki yeri Ürettiği mal ve hizmetlerdir. Bu bilgiler faaliyet raporunda yer alır.Olmayan bilgiler peryodik olarak şirketçe halka duyurulur. b )Kantitatif bilgiler :Muhasebe kayıtlarıdır. Bilanço Gelir tablosu Kâr dağıtım tablosu Nakit akış tablosu Proforma tablo ( Bütçe ) Bu bilgilerin özellikleri Veriler doğru olmalıdır. Veriler GKGMİ doğrultusunda kaydedilmelidir. Karşılaştırabilmek için standart muhase hesap planı kullanılmalıdır. Stok değerleme, amortisman yöntemi değişmemelidir.Kaçınılmaz ise bilanço dipnotlarında belirtilmelidir. Bağımsız dış denetimden geçmelidir.Daha sonra kamuya açıklanması amacıyla İMKB’ye vermek zorundadır. Türkiye’ de kamuyu aydınlatma :İki şekilde yapılır. Kamuyu gerektiğinde aydınlatma a )Halka açıkA.Ş.’ lerin yeni menkul kıymet çıkarması b )Vekaleten oy kullanma c )Şirket devir alma d )Çağrı yolu ile hisse toplanması gibi kamuyu ilgilendiren konularda bilgilendirme yapılır. Kamuyu periyodik olarak aydınlatma Menkul kıymetleri kurul kaydına alınmış A.Ş.’ nin mali tabloları ve tabloları GKMİ ve standartlarına uymak suretiyle düzenlenerek kamuya sunulmasıdır.Kurula tabi kuruluşların halka açıklanacak mali tablolar, denetim raporu ve duyuruların ne şekilde yapılacağı ve kamuya duyurmak SPK’ nın işidir. Türkiye’ de bağımsız denetim Bağımsız denetleme ( Dış ) :Denetim kuruluşlarınca görevlendirilen denetçiler tarafından bu kuruluşlar adına denetim standartlarına göre incelenmesi ve bu incelemenin sonuçlarına dayanarak mali tabloların 2499 sayılı kanuna göre gerçeği yansıtıp yansıtmadığının tespiti ve rapora bağlanmasıdır. Denetim kuruluşunu SPK belirler. Denetim raporu türleri Olumlu rapor :Mali durum ve faaliyet raporlarının gerçeği yansıttığının tastik edilmesidir. Olumsuz rapor :Mali durum ve faaliyet sonuçlarının gerçeği yansıtmadığını ifade eder. Şartlı rapor :Mali tablolarda güvenirliği bozmayacak aksaklıkların var olduğunu ifade eder. Denetim türleri Sürekli denetleme :Her yıl yapılan denetlemedir. Özel denetim :Menkul kıymetlerini halka arz etmek için SPK ‘ nın izin talep eden ortaklıklar ile 2499 sayılı kanun kapsamında olup ta birleşme, devir ve tasfiye durumunda bulunan kuruluşların denetlenmesidir. İsteğe bağlı denetim :Dış denetleme kapsamı dışında kalan ortaklıkların denetlenmesidir. İçerdekilerin istikbaratı :İşletmeye ait olan bilgilerin, o işletmede çalışanlardan ya da bu kişilerden bilgi öğrenebilecek kişilerden elde edilmesine denir. İçerdekilerin ticareti :Şirket bilgilerini, kamuoyuna duyurulmadan öğrenme olanağı olan bireyin menkul kıymetleri satın almak veya elindeki menkul kıymetleri satmak suretiyle kâr elde etmesi veya zararını azaltmasına denir. Ü N İ T E 14 Uluslararası finansal piyasa :Ulusal fonların yabancılar tarafından veya yabancı fonların yerli kullanıcılar tarafından kullanıldığı piyasalardır.Temel fonksiyonu sınır ötesi fon akımına imkan sağlar. Yurtiçi piyasa :Bir finansal işlemin iki tarafının da aynı ülkede yerleşik kişi ve kurumlardan oluşmasıdır. Uluslararası piyasa :Taraflardan birinin yabancı bir ülkede oturması veya iş merkezlerinin başka ülkede olmasıyla oluşan piyasalardır.Londra, Tokyo, New York, Paris, Frankfurt, Zürih, Singapur, Hong Kong Kıyı ötesi ( Off shore ) piyasa :Fon alış verişlerinin yabancılardan yabancılara olduğu piyasalardır.Lüksemburg, Bahamalar, Bahreyn, Cayman adaları Uluslararası piyasaların 70’ lerden sonra gelişme sebepleri : Ekonomik istikrarsızlık, belirsizliğin artması, Yeni finansal ürünlerin gelişmesi, Bilgisayar ve iletişimin gelişmesi Uluslararası piyasaların fonksiyonları : Uygun koşullarda dışardan fon sağlaması Sınır ötesi fon akımına olanak sağlar Yüksek getiri için yatırımcıların yurt dışını tercih etmesi Yabancıdan yabancıya fon akımı sağlar. Uluslararası piyasaların özellikleri : En önemli koşulu gelişmiş ekonomi ve siyasi istikrardır. Fon giriş - çıkışının rahat olması Maliyet avantajı sağlar. İşlem hacmi büyüktür, yasal sınırlamalar yoktur.
Uluslararası para piyasaları :Kısa vadeli uluslararsı fon arz ve talebin karşılaştığı piyasalardır. a )Eurodolar veya europara piyasası b )Euro kredi c )Euro borç senetleri d )Euro borç senetleri
Eurodolar piyasası :Bir ulusal paranın, o paranın ana ülkesi dışındaki piyasasıdır. Euro para :Kendi ülkesi sınırları dışında işlem gören paradır. Eurodolar piyasasının gelişmesinin nedenleri Politik ve kurumsal faktörler ABD ‘nin ödemeler bilançosu açıkları ABD firmalarının uluslararası özellik kazanması Petrol fiyatlarındaki artışlar ABD’ deki yasal düzenlemeler Euro kredi :Bankaların içinde bulundukları ülke parasının dışındaki paralarla açmış oldukları kredilerdir. Değişken faizlidir.LİBOR + ( risk primi ) esas alınır.Genelde kısa vadelidir.Kredi sendikasyonu ve öncü banka olur.Bundan amaç riski dağıtmak ve krediyi artırmaktır.Faiz marjı düşüktür. Euro borç senetleri :Yabancı ülke parasına bağlı olarak çıkarılmış eurodolar piyasasında satışa sunulan borç araçlarıdır.Ödeme gücü yüksek ülkeler çıkarır.İkincil piyasası vardır.Faiz + risk primi uygulanır.Bankalar aracılık eder ve satılmayanı alma garantisi verir. Euro finansman bonoları :Bir başka ülkenin parasına bağlı olarak çıkarılan kısa vadeli menkul kıymettir.Borçlanma aracıdır.Kredisi yüksek firmalarca, güvencesiz ve hamiline düzenlenir.Doğrudan veya bankaların aracılığı pazarlanır. Uluslararası bankalar :Çeşitli kanallarla yurt dışındaki müşterilerine hizmet sunan bankalardır. Kıyı bankacılığı :Ülke dışından toplanan fonların yine o ülke dışında kullandırılmasını amaçlayan ve mali, hukuki kolaylık sağlayan merkezlerde yapılan bankacılık türüdür. a )Kağıt merkezler :Fiilen yapılmadığı yalnızca o ülkenin sağladığı mali ekonomik avantaj ve faaliyet serbestliğinden yararlanıp maliyetleri düşürüp kârı maksimize etmeye çalışırlar.Bahama ve Cayman adalarındadır. b )Fonksiyonel merkezler :Kıyı bankacılığının her türlü işlemlerinin fiilen yapıldığı merkezlerdir.Londra, Zürih, Paris, Frankfurt, New York, Hong Kong gibi.
Uluslar arası sermaye piyasaları :Tahvil ve hisse senedi olarak ikiye ayrılır. Uluslararası tahvil piyasası :Yabancı piyasalarda satılmak üzere yabancı para cinsiyle çıkarılan tahvillerin işlem gördüğü piyasadır. Yabancı tahvil piyasası :Bir yabancı paraya bağlı olarak çıkarılan ve o ülkede satışa sunulan tahvillere yabancı tahvil denir.Belli bir yabancı ülkede ve o ülkenin parası ile yasalarına uygun şekilde çıkarılmalıdır.ABD, İsviçre, Japonya ve Lüksemburg gibi. Euro tahvil piyasası :Bağlı olduğu paranın kullanıldığı ülkede ve çıkaran kurumun ülkesinde satışına izin verilmeyen tahvillere denir.Euro piyasasında çıkarılır.Faizi taraflarca belirlenirek hamiline çıkarılır.Vergiden muaftır.Ulusal ve yasal düzenlemelerden, vergiden muaftır.Teminatsız olup birden çok borsaya kotedir.Bir çok ülkede satılabilir.Vadesi 7 yıldan uzun olup geri çağrılabilir.Temel para birimi dolardır. Euro tahvilin avantajları Serbestlik, Esneklik, Faiz maliyetlerinin düşük olması, Vade, Kurumsal çerçevedeki uygun ilişkiler Yatırımcıya sunduğu avantajlar Vergi, Gizlilik, Emniyet, İkincil piyasası vardır. Uluslararası tahvil türleri Sabit faizli, Değişken faizli, Hisse senedine dönüştürülebilir.
Uluslar arası hisse senedi piyasası İhraç edilen hisse senetlerinin yurt dışı piyasalarda satılarak fon sağlanmasıdır.Yararları : Çeşitlendirir, Talep dolayısıyla senetlerin fiyatı yükselir, Uluslararası piyasada reklam aracı olur. Amerikan Emanet makbuzları :ABD piyasalarında işlem gören depo edilmiş hisse senetlerini temsil eden menkul kıymettir. IMKB Uluslar ararası Pazar ( IMKB UP ) :Yabancı borçlanma araçlarının doğrudan, yabancı şirketlerin hise senetlerinin ise depo sertifikası olarak işlem gördüğü pazardır.Kullanılan para birimi dolardır. IMKB UP Depo Sertifikaları Piyasası :Yabancı hisse senetlerini temsilen çıkarılan ve hisse senetleriyle aynı hakları sağlayan menkul kıymettir.Kot içi ve kot dışı işlem görür.Takas süresi 3 gün olup işlemler Takasbank’ da saklanır. IMKB UP tahvil ve bono piyasası : Bu piyasada, kesin alım-satım işlemleri ve repo, ters repo işlemleri yapılır.Banka ve aracı kurumlar tarafından yapılır.Emirler en az 3 gün en çok 90 gün valörlüdür.ABD doları üzerinden yapılır.Repo ve ters repo işlemlerinde vade 1 gün ile 1 yıl arasında değişir. | |
| | | | 4. Sınıf SPK Ders Notları {AÖF} | |
|
Similar topics | |
|
| Bu forumun müsaadesi var: | Bu forumdaki mesajlara cevap veremezsiniz
| |
| |
| |