Birleşik Zamanlı Fiiller

Basit zamanlı fiil, fiilin tek bir zaman veya kip bildirecek şekilde çekimlenmesiydi. Birleşik zamanlı fiil ise, fiilin birden çok kip ve zaman bildirecek biçimde çekimlenmesiyle oluşur. Basit çekimli fiillere ekfiilin getirilmesiyle yapılır. Üç grupta incelenir.



a. Hikaye Birleşik Zamanı

Fiilin basit çekiminden sonra ekfiilin “idi” şekli getirilerek yapılır.

gel - miş - idi - m gelmiştim

Fiil Birinci İkinci Şahıs

zaman zaman eki

örneğinde, fiilin çekimini adlandırırken “gelmek fiilinin öğrenilen geçmiş zamanının hikayesi” deriz.

Biliyorduk (Bilmek fiilinin şimdiki zamanının hikayesi)

Çözmeliydik (Çözmek fiilinin gereklilik kipinin hikayesi)

Bazen ekfiille çekimli fiil arasına başka ekler girebilir.

“Alacak mıydı?” sözünde araya “mi” soru edatı girmiş, “açmışlardı” sözünde ise araya

“-ler” çoğul eki gelmiştir.



b. Rivayet Birleşik Zamanı

Fiilin basit çekiminden sonra ekfiilin “imiş” şekli getirilerek yapılır.

Gel - ecek - miş Gelecekmiş

Fiil Gelecek Rivayet

zaman Zaman

Geliyormuşum (gelmek fiilinin şimdiki zamanının rivayeti)

Gitmeliymişiz (gitmek fiilinin gereklilik kipinin rivayeti)

Sorarmış (sormak fiilinin geniş zamanının rivayeti)

Çözmüş müymüş (Çözmek fiilinin öğrenilen geçmiş zamanının rivayeti)



c. Şart Birleşik Çekimi

Fiilin basit çekiminden sonra ekfiilin “ise” şekli getirilerek yapılır.

Gel - ecek - se - k Geleceksek

Fiil Gelecek Şart kipi

zaman



Geliyorsanız (gelmek fiilinin şimdiki zamanının şartı)

Gelmişseniz (gelmek fiilinin öğrenilen geçmiş za- manının şartı)

Gelmeliyseler (gelmek fiilinin gereklilik kipinin şartı)



* Ekfiilin geniş zamanda kullanılan eklerle birleşik zamanlı fiil yapılamaz.

* Birleşik zamanlı fiillerde anlam kayması aranmaz: çünkü fiilin çekiminde daima ekfiilin zamanı hakimdir.